ΗΠΑ και Ρωσία - Η προδοσία της Αμερικής. Οι ΗΠΑ έρχονται σε ρήξη με τους δυτικούς εταίρους τους και συμπράττουν με την Ρωσία. Διότι ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν συμμερίζονται την ίδια αντιδραστική κοσμοθεωρία.
Για τους υποστηρικτές της, η θεωρία της σύγκλισης πρόσφερε μεγάλη τροφή για εικασίες. Για τους απλούς ανθρώπους ήταν ένα κακόγουστο αστείο. Αφότου η Σοβιετική Ένωση μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, η θεωρία θάφτηκε και ξεχάστηκε. Η Δύση ήταν πλέον ο παγκόσμιος νικητής, η φιλελεύθερη δημοκρατία δεν είχε τίποτε να μάθει, συνέκλινε με τον εαυτό της. Παρά την εξωφρενική κοινωνική τους ανισότητα, οι ΗΠΑ αυτοσυστήνονταν ως πρότυπο για τον λοιπό κόσμο. Τώρα, όσοι στην Ανατολή και στον Νότο της παγκόσμιας κοινωνίας έμειναν πίσω, έπρεπε απλά να καλύψουν γρήγορα την διαφορά με την δυτική κοινότητα αξιών. Δηλαδή, με την ελεύθερη αγορά, με την φιλελεύθερη δημοκρατία και τα λοιπά.
Σήμερα, μόλις λίγες εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Ντόναλντ Τραμπ, στον κόσμο μπορούμε να διακρίνουμε μόνον απομεινάρια από αχνά περιγράμματα εκείνης της νικηφόρας δυτικής κοινότητας αξιών Οι συντηρητικοί, οι οποίοι εδώ και χρόνια πολεμούν ως κύριο εχθρό της ελευθερίας την «woke ιδεολογική τρομοκρατία», αντιδρούν με κραυγαλέα σιωπή: Τώρα, αυτοί που σηκώνουν το τσεκούρι και χτυπούν το σύστημα, δεν είναι «άνθρωποι καλών προθέσεων» τους οποίους τόσο πολύ μισεί τούτο το είδος συντηρητικών, ούτε οι παλαβοί των μετα-αποικιακών (post-colonial) θεωριών. Αυτή που τώρα επιτελεί μια Cancel-Culture κουλτούρα ακύρωσης για να αλλάξει εκ βάθρων την χώρα των ελεύθερων ανθρώπων [ΗΠΑ], είναι η δυαδική ηγεσία του Ντόναλντ Τραμπ και του Έλον Μασκ. Τούτο το δίδυμο εξαπέλυσε αυτόν που η Washington Post χαρακτήρισε «blitzkrieg» εναντίον των κρατικών αρχών, απολύοντας χιλιάδες υπαλλήλους και εγκαθιστώντας πιστούς του ανθρώπους σε βασικές θέσεις. Οργανώνει τις μαζικές απελάσεις μεταναστών ως σαδιστική Reality-TV. Eφημερίδες και τηλεοπτικοί σταθμοί που αντιτίθενται στο πραξικόπημα των δισεκατομμυριούχων απειλούνται με φίμωτρο.
Για να θυμόμαστε: Οι ιδρυτές της Αμερικής οραματίστηκαν τον Πρόεδρο ως ένα είδος δημοκρατικού βασιλιά. Ήλπιζαν ότι βαθιά μέσα στην καρδιά του θα χτυπά το πνεύμα της ελευθερίας, άφθαρτο και για πάντα. Και στις περιπτώσεις που ο Πρόεδρος, σε στιγμές αδυναμίας, υποκύψει στους πειρασμούς της εξουσίας, τότε θα νιώσει τα απαλά δεσμά του νόμου, τους ελέγχους και τις ισορροπίες, checks and balances. Είναι αδιανόητο ότι θα έκανε πραξικόπημα εκ των άνω, με τον ισχυρισμό ότι «όποιος σώζει την χώρα του δεν παραβιάζει κανέναν νόμο».
Χρειάστηκε πολύς χρόνος για ορισμένους πιστούς της διατλαντικής συνεργασίας να αναγνωρίσουν πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση μετά την εκλογή του Τραμπ. Άλλοι θα το αντιλαμβάνονταν πιο γρήγορα. Θα καταλάβαιναν διαισθητικά ότι ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει να βάλει ένα τέλος στα ογδόντα χρόνια δυτικής πολιτικής και να εγκαινιάσει μια εποχή νέας παγκόσμιας τάξης πραγμάτων.
Από εδώ και πέρα, είπε, «το ρεύμα της παγκόσμιας πολιτικής, το mainstream, ρέει προς διαφορετική κατεύθυνση [...] Μπροστά στα μάτια μας διαμορφώνεται μια εντελώς νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων, η οποία δεν θα θυμίζει το παρελθόν, όπως π.χ. τα συστήματα της Βεστφαλίας ή της Γιάλτας».Ποιος τα είπε αυτά; Ο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Καλοπιάνουν τους φασίστες του πλανήτη όλου
Αποδείχτηκε λοιπόν σωστή η θεωρία της «σύγκλισης»; Μήπως τα πρώην εχθρικά συστήματα έρχονται πιο κοντά μεταξύ τους, άν και η σύγκλιση γίνεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι αναμενόταν εκείνη την εποχή; Μέχρι πρόσφατα, η παγκόσμια κατάσταση ιδωμένη από την δυτική σκοπιά έμοιαζε ως εξής: Η μονοπολική στιγμή της Αμερικής έχει τελειώσει και ο κόσμος είναι γεμάτος νέα ρήγματα. Από τη μία πλευρά, την σκοτεινή, υπάρχει το νέο ανατολικό μπλοκ της Ρωσίας και της Κίνας με την λατρεία του ηγέτη, τον υπερεθνικισμό, την επιτήρηση, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης - φυλακές και έναν τρόπο ζωής πνιγμένο μέσα στον αυταρχισμό. Από την άλλη, την ηλιόλουστη πλευρά της ιστορίας, βασιλεύει η ανθρώπινη Δύση με τον φιλελευθερισμό της, ο οποίος ωρίμασε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες και περιλαμβάνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, την διάκριση των εξουσιών, την πρόοδο και τον ελεύθερο Τύπο. Ανάμεσα στα δύο μπλοκ, στις περιφέρειες τους, υπάρχουν λίγοι αλήτες και αλλοπρόσαλλοι, χώρες όπως η Βραζιλία, που θέλουν να παίζουν διττούς ρόλους και να ρουφούν μέλι από αμφότερους τους πόλους ισχύος.
Γνήσιες δημοκρατίες απέναντι σε αυταρχικά καθεστώτα; Αυτός είναι ο κόσμος του χθες. Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Δύση μετέφερε μέσα της το χάσμα μεταξύ ελευθερίας και ανελευθερίας. Η αντιδυτική πλευρά βρίσκεται ήδη μέσα στον Λευκό Οίκο και οργανώνει μια συντηρητική επανάσταση με έμβλημα τη λατρεία της αποφασιστικότητας: Ο Ιλον Μασκ έχει καλέσει επανειλημμένα τους Γερμανούς ψηφοφόρους να ψηφίσουν υπέρ του με πιστοποιητικό φιλοναζιστικού κόμματος AfD και ο αντιπρόεδρος J. D. Vance απαιτεί από την Ευρώπη να γκρεμίσει τα τείχη προστασίας προς τα ακροδεξιά, πράγμα που σημαίνει: Θέλει περισσότερη σύγκλιση με τους φίλους του Πούτιν. Ενώ ο Mathias Döpfner, διευθύνων σύμβουλος της Springer, βρήκε τα σχόλια του Μασκ «εμπνευσμένα», οι New York Times τα συνόψισαν ως εξής: Η στάση του Vance ήταν «αισχρή». Έχει γίνει μια οικογένεια και τρώει στο ίδιο τραπέζι με εκείνους «που θέλουν να εκμηδενίσουν τα δημοκρατικά ιδανικά».
Αποδείχτηκε λοιπόν σωστή η θεωρία της «σύγκλισης»; Μήπως τα πρώην εχθρικά συστήματα έρχονται πιο κοντά μεταξύ τους, άν και η σύγκλιση γίνεται με εντελώς διαφορετικό τρόπο από ό,τι αναμενόταν εκείνη την εποχή; Μέχρι πρόσφατα, η παγκόσμια κατάσταση ιδωμένη από την δυτική σκοπιά έμοιαζε ως εξής: Η μονοπολική στιγμή της Αμερικής έχει τελειώσει και ο κόσμος είναι γεμάτος νέα ρήγματα. Από τη μία πλευρά, την σκοτεινή, υπάρχει το νέο ανατολικό μπλοκ της Ρωσίας και της Κίνας με την λατρεία του ηγέτη, τον υπερεθνικισμό, την επιτήρηση, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης - φυλακές και έναν τρόπο ζωής πνιγμένο μέσα στον αυταρχισμό. Από την άλλη, την ηλιόλουστη πλευρά της ιστορίας, βασιλεύει η ανθρώπινη Δύση με τον φιλελευθερισμό της, ο οποίος ωρίμασε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες και περιλαμβάνει τα ανθρώπινα δικαιώματα, την διάκριση των εξουσιών, την πρόοδο και τον ελεύθερο Τύπο. Ανάμεσα στα δύο μπλοκ, στις περιφέρειες τους, υπάρχουν λίγοι αλήτες και αλλοπρόσαλλοι, χώρες όπως η Βραζιλία, που θέλουν να παίζουν διττούς ρόλους και να ρουφούν μέλι από αμφότερους τους πόλους ισχύος.
Γνήσιες δημοκρατίες απέναντι σε αυταρχικά καθεστώτα; Αυτός είναι ο κόσμος του χθες. Με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ, η Δύση μετέφερε μέσα της το χάσμα μεταξύ ελευθερίας και ανελευθερίας. Η αντιδυτική πλευρά βρίσκεται ήδη μέσα στον Λευκό Οίκο και οργανώνει μια συντηρητική επανάσταση με έμβλημα τη λατρεία της αποφασιστικότητας: Ο Ιλον Μασκ έχει καλέσει επανειλημμένα τους Γερμανούς ψηφοφόρους να ψηφίσουν υπέρ του με πιστοποιητικό φιλοναζιστικού κόμματος AfD και ο αντιπρόεδρος J. D. Vance απαιτεί από την Ευρώπη να γκρεμίσει τα τείχη προστασίας προς τα ακροδεξιά, πράγμα που σημαίνει: Θέλει περισσότερη σύγκλιση με τους φίλους του Πούτιν. Ενώ ο Mathias Döpfner, διευθύνων σύμβουλος της Springer, βρήκε τα σχόλια του Μασκ «εμπνευσμένα», οι New York Times τα συνόψισαν ως εξής: Η στάση του Vance ήταν «αισχρή». Έχει γίνει μια οικογένεια και τρώει στο ίδιο τραπέζι με εκείνους «που θέλουν να εκμηδενίσουν τα δημοκρατικά ιδανικά».
Με
«αισχρή» στάση εννοοούν το καλόπιασμα της φασιστόσφαιρας, το
κολλητιλίκι με τους φασίστες του πλανήτη όλου, την προγραμματισμένη
προδοσία των δικών τους αρχών. Η σχέση του Τραμπ με τον Πούτιν δεν έχει
να κάνει με φιλία μεταξύ ανδρών, ούτε με κολλητιλίκι
μεταξύ εφήβων, γυναικάδων, κατά φαντασίαν ηρώων ή δρακοκτόνων.
Αντίθετα, και οι δύο μοιράζονται την ίδια αντιδραστική άποψη για την
ιστορία, την ίδια σκληρή και αναίσθητη άποψη για τον κόσμο. Ο Τραμπ
προδίδει την σχεδόν διακόσιων πενήντα χρόνων παράδοση της χώρας του,
διότι, σε τελευταία ανάλυση, οι ιδρυτές της Αμερικής ήταν πεπεισμένοι
διαφωτιστές και οικουμενιστές. Πίστευαν πολύ αφελώς στην ηθική πρόοδο
και στην αυτοβελτίωση της ανθρωπότητας. Ομολογουμένως, υπήρχε μια
αποκρουστική υποκρισία, πολλοί από τους ιδρυτές ήταν ιδιοκτήτες σκλάβων
και αντιμετώπιζαν τους ανθρώπους σαν εμπορεύματα. Ωστόσο, το αμερικανικό
Σύνταγμα δηλώνει: «All men are created equal».
Όταν το ακούν αυτό ο Πούτιν και ο Τραμπ, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να γελούν. Περιφρονούν τον ιδεαλισμό του 18ου Αιώνα, γελούν με τους ονειροπόλους και τους πράους που μιλούσαν τότε για «αιώνια ειρήνη» και για τον ειρηνικό ανταγωνισμό μεταξύ των εθνών. Στην αρχή της βασιλείας του, ο Πούτιν επαινούσε ακόμη τον γίγαντα Ιμάνουελ Καντ. Όμως, λίγα χρόνια αργότερα, μοίραζε βιβλία του ακροδεξιού φιλόσοφου Ιβάν Ιλίν για την ρωσική δύναμη και δόξα. Σ΄ αυτό, ο αρχικαπιταλιστής Τραμπ και ο κληρικοφασίστας Πούτιν είναι αδελφοί εν πνεύματι, και οι δύο είναι μυθολόγοι της εξουσίας, αντιδιαφωτιστές που λαχταρούν για σκληρότητα και αυστηρότητα. Τίποτε δεν μισούν περισσότερο από τους αδύναμους και ευάλωτους, και αν συναντήσουν έναν φιλελεύθερο ο οποίος μιλά για ηθική νιώθουν άρρωστοι, γιατί η ηθική είναι ο εχθρός της απεριόριστης άσκησης εξουσίας. Γι' αυτό αντιστρέφουν τους όρους της επιχειρηματολογίας και καταγγέλλουν τον φιλελευθερισμό αρχών ως «ολοκληρωτικό».
Όταν το ακούν αυτό ο Πούτιν και ο Τραμπ, το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να γελούν. Περιφρονούν τον ιδεαλισμό του 18ου Αιώνα, γελούν με τους ονειροπόλους και τους πράους που μιλούσαν τότε για «αιώνια ειρήνη» και για τον ειρηνικό ανταγωνισμό μεταξύ των εθνών. Στην αρχή της βασιλείας του, ο Πούτιν επαινούσε ακόμη τον γίγαντα Ιμάνουελ Καντ. Όμως, λίγα χρόνια αργότερα, μοίραζε βιβλία του ακροδεξιού φιλόσοφου Ιβάν Ιλίν για την ρωσική δύναμη και δόξα. Σ΄ αυτό, ο αρχικαπιταλιστής Τραμπ και ο κληρικοφασίστας Πούτιν είναι αδελφοί εν πνεύματι, και οι δύο είναι μυθολόγοι της εξουσίας, αντιδιαφωτιστές που λαχταρούν για σκληρότητα και αυστηρότητα. Τίποτε δεν μισούν περισσότερο από τους αδύναμους και ευάλωτους, και αν συναντήσουν έναν φιλελεύθερο ο οποίος μιλά για ηθική νιώθουν άρρωστοι, γιατί η ηθική είναι ο εχθρός της απεριόριστης άσκησης εξουσίας. Γι' αυτό αντιστρέφουν τους όρους της επιχειρηματολογίας και καταγγέλλουν τον φιλελευθερισμό αρχών ως «ολοκληρωτικό».
Όποιος είναι πιο δυνατός, αυτός έχει δίκιο
Ο Τραμπ και ο Πούτιν είναι εθνικιστές της παλιάς σχολής, πράγμα που τους καθιστά απειλητικούς. Κατ' αυτούς, το έθνος είναι ο ακλόνητος βράχος, πάνω από τον οποίο υπάρχει μόνον ο ουρανός και τίποτε άλλο. Κανένας υπερεθνικός νόμος, τίποτε που να θέτει όρια στην αυθαίρετη εξουσία του κυρίαρχου και να τον δεσμεύει κανονιστικά. Για τον Τραμπ και τον Πούτιν, τα κράτη είναι υποκείμενα μεγάλης κλίμακας και έχουν μόνον έναν νόμιμο στόχο: την άνευ όρων αυτοκατίσχυση. Με άλλα λόγια: Κατ' αυτούς, η ύπαρξη ενός κράτους συνεπάγεται την υποχρέωση να ασκεί την ισχύ του. Αυτός ο ελέω Θεού εγωισμός δεν πρέπει να υπόκειται σε κανέναν περιορισμό και ο Πούτιν αντλεί από αυτόν το φυσικό δικαίωμα να ασκεί βία και να διεξάγει πόλεμο.
Ο Τραμπ και ο Πούτιν είναι εθνικιστές της παλιάς σχολής, πράγμα που τους καθιστά απειλητικούς. Κατ' αυτούς, το έθνος είναι ο ακλόνητος βράχος, πάνω από τον οποίο υπάρχει μόνον ο ουρανός και τίποτε άλλο. Κανένας υπερεθνικός νόμος, τίποτε που να θέτει όρια στην αυθαίρετη εξουσία του κυρίαρχου και να τον δεσμεύει κανονιστικά. Για τον Τραμπ και τον Πούτιν, τα κράτη είναι υποκείμενα μεγάλης κλίμακας και έχουν μόνον έναν νόμιμο στόχο: την άνευ όρων αυτοκατίσχυση. Με άλλα λόγια: Κατ' αυτούς, η ύπαρξη ενός κράτους συνεπάγεται την υποχρέωση να ασκεί την ισχύ του. Αυτός ο ελέω Θεού εγωισμός δεν πρέπει να υπόκειται σε κανέναν περιορισμό και ο Πούτιν αντλεί από αυτόν το φυσικό δικαίωμα να ασκεί βία και να διεξάγει πόλεμο.
«Με την πάροδο των αιώνων, η ανθρωπότητα έχει συνηθίσει στο γεγονός ότι οι συγκρούσεις επιλύονται τελικά με τη χρήση βίας. Όποιος είναι ισχυρότερος, έχει δίκιο. Και αυτή η αρχή ισχύει. Οι χώρες πρέπει να υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους με την βία, να τα διεκδικούν με κάθε μέσο», είπε ο Ρώσος πρόεδρος σε μια ομιλία του στα τέλη του περασμένου έτους.«Επιβληθείτε με κάθε δυνατό μέσο». Οι δηλώσεις του Πούτιν θα μπορούσαν να προέρχονται και από το στόμα του φιλόσοφου Αλεξάντερ Ντούγκιν, ενός ιθύνοντος νου της ρωσικής κρατικής ιδεολογίας. Ο Ντούγκιν είναι και αυτός αντι-ανθρωπιστής. Κατ' αυτόν, η στρατιωτική βία, το αίμα και οι θυσίες είναι εκ φύσεως στοιχεία της ιστορικής ζωής· και επειδή οι πόλεμοι επαναλαμβάνονται σε κυκλικά διαστήματα ως κανονικό εργαλείο της πολιτικής, «οι προσπάθειες για την κατάργησή τους είναι άσκοπες». Και τέλος πάντων: «Όλα σχεδόν τα κράτη που μας είναι γνωστά δημιουργήθηκαν με το σπαθί», γράφει στο βιβλίο του Συγκρούσεις του Μέλλοντος (έκδοση 2015). Ακόμη και ο αρχαίος Ηράκλειτος γνώριζε την αλήθεια για την συμβίωση των ανθρώπων:
«Πόλεμος πάντων μὲν πατήρ ἐστι, πάντων δὲ βασιλεύς, καὶ τοὺς μὲν θεοὺς ἔδειξε τοὺς δὲ ἀνθρώπους, τοὺς μὲν δούλους ἐποίησε τοὺς δὲ ἐλευθέρους» [Περὶ φύσεως, Απόσπασμα 1, 123, 107, 93, 2, 51, 101, 53, 60, 30, 94, 119, 43, 44 - η - Diels-Kranz].
Για όσους εξακολουθούν και σήμερα να
έχουν αυτήν την άποψη, το διεθνές δίκαιο είναι απλώς μια εφεύρεση των
αδύναμων. Ο Ντούγκιν – και μαζί του πιθανώς ο Πούτιν – αυτό πιστεύει
πράγματι. Στα μάτια του το διεθνές δίκαιο μπλοκάρει τις ζωτικές
ενέργειες του Ρωσικού έθνους, εμποδίζει την αυτοπραγμάτωση του και
εμποδίζει «την πορεία της ζωντανής, απρόβλεπτης ιστορίας». Επιπλέον, ο Ντούγκιν
ισχυρίζεται ότι το διεθνές δίκαιο βασίζεται σε μια μυθοπλασία η οποία
δημιουργεί την εντύπωση ότι όλα τα κράτη είναι ίσα. Στην πραγματικότητα,
δεν υπάρχει ισότητα μεταξύ των κρατών. Υπάρχουν χώρες που είναι τόσο
αδύναμες ώστε δεν μπορούν να αποκρούσουν ούτε μια επίθεση από έναν
γείτονα.
Αυτή η προοπτική μιας αυτοκρατορικής ελευθερίας κινήσεων βοηθά και τις καρδιές της αμερικανικής κυβέρνησης να χτυπούν πιο γρήγορα. Ο Αντιπρόεδρος J. D. Vance συμπεριφέρεται ήδη ως εκβιαστής που παρέχει προστασία έναντι αμοιβής και κάνει στην Ευρώπη μια «προσφορά», την οποία δεν επιτρέπεται καν να αρνηθεί: Η στρατιωτική βοήθεια θα είναι διαθέσιμη στο μέλλον, μόνον εάν αποκατασταθεί η, υποτίθεται, απειλούμενη ελευθερία του λόγου στην ήπειρο μας. Αλλά και το αφεντικό του μιλάει σαν τον Αλ Καπόνε. Εάν τα ευρωπαϊκά κράτη δεν πληρώσουν περισσότερα χρήματα στα ταμεία του ΝΑΤΟ, λέει ο Τραμπ, θα «ενθαρρύνει τη Ρωσία να κάνει ό,τι διάολο θέλει» στην Ευρώπη. Τι κρύβεται πίσω από αυτό; Ο Τραμπ θέλει να απαλλαγεί από τα «αποτυχημένα κράτη», τα παράσιτα, τους λαθρεπιβάτες, τους τρακαδόρους και τζαμπατζήδες, οι οποίοι, υποτίθεται, εκμεταλλεύονται τις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή είναι πολύ αδύναμοι για να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους στον άγριο τούτο κόσμο. «Είναι καιρός να γίνουμε λίγο χονδροειδείς και σκληροί, παιδιά. Μας εκμεταλλεύονται σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου. Αυτό θα σταματήσει».
Η ώρα του επαναστάτη Προμηθέα Αυτή η προοπτική μιας αυτοκρατορικής ελευθερίας κινήσεων βοηθά και τις καρδιές της αμερικανικής κυβέρνησης να χτυπούν πιο γρήγορα. Ο Αντιπρόεδρος J. D. Vance συμπεριφέρεται ήδη ως εκβιαστής που παρέχει προστασία έναντι αμοιβής και κάνει στην Ευρώπη μια «προσφορά», την οποία δεν επιτρέπεται καν να αρνηθεί: Η στρατιωτική βοήθεια θα είναι διαθέσιμη στο μέλλον, μόνον εάν αποκατασταθεί η, υποτίθεται, απειλούμενη ελευθερία του λόγου στην ήπειρο μας. Αλλά και το αφεντικό του μιλάει σαν τον Αλ Καπόνε. Εάν τα ευρωπαϊκά κράτη δεν πληρώσουν περισσότερα χρήματα στα ταμεία του ΝΑΤΟ, λέει ο Τραμπ, θα «ενθαρρύνει τη Ρωσία να κάνει ό,τι διάολο θέλει» στην Ευρώπη. Τι κρύβεται πίσω από αυτό; Ο Τραμπ θέλει να απαλλαγεί από τα «αποτυχημένα κράτη», τα παράσιτα, τους λαθρεπιβάτες, τους τρακαδόρους και τζαμπατζήδες, οι οποίοι, υποτίθεται, εκμεταλλεύονται τις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή είναι πολύ αδύναμοι για να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους στον άγριο τούτο κόσμο. «Είναι καιρός να γίνουμε λίγο χονδροειδείς και σκληροί, παιδιά. Μας εκμεταλλεύονται σχεδόν όλες οι χώρες του κόσμου. Αυτό θα σταματήσει».
Περιττό
να πούμε: Εάν για τον Τραμπ και τον Πούτιν η παγκόσμια ιστορία είναι
ένα Game of Thrones, μια αιώνια μάχη μεταξύ των μεγάλων και των ισχυρών,
τότε τα Ηνωμένα Έθνη δεν πρέπει να παρεμβαίνουν. Σε κάθε περίπτωση, το
γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ψήφισαν μαζί με την Ρωσία για ένα ψήφισμα υπέρ του Πούτιν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, εγείρει μια
σκοτεινή υποψία: Μήπως όχι μόνον ο Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά μαζί του και ο Ντόναλντ Τραμπ, έχουν βάλει στο στόχαστρο την καρδιά του διεθνούς δικαίου;
Εκείνη την περιεκτική και ευρεία απαγόρευση της χρήσης βίας στο Άρθρο
2, Παράγραφος 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, η οποία απαγορεύει στα
κράτη-μέλη του ΟΗΕ να απειλούν με χρήση βίας ή να εφαρμόζουν βία;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να μπορεί να κάνει ότι θέλει στην σφαίρα επιρροής του. Την βλέπει ως μια αρύθμιστη, ανεξέλεγκτη αγορά ακινήτων, η οποία υπάρχει για να χωρίζεται σε κομμάτια, ώστε αυτος να αρπάζει ό,τι μπορεί να αρπάξει, και πρώτα-πρώτα τα οικόπεδα - φιλέτα. Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι η Διώρυγα του Παναμά είναι για δική του χρήση και ότι έχει την Γροιλανδία στην τσέπη του· όσο για τον Καναδά, μας είπε πως πρέπει επειγόντως να ενσωματωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ασφαλώς, σε αντίθεση με τον Πούτιν, ο Τραμπ δεν έχει ακόμη ξεκινήσει κάποιον σκληρό κατακτητικό πόλεμο. Ωστόσο, και οι δύο αισθάνονται μιαν αυτοκρατορική εγγύτητα μεταξύ τους, όχι μόνον στο ζήτημα του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και στο ζήτημα της ηθικής: Στον ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων δεν έχει καμιά δουλειά η ηθική. Οι μεγάλες δυνάμεις είναι μεγάλες επειδή είναι δυνατές και μια δύναμη έχει δίκαιο επειδή είναι ισχυρή. Το ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν σέβονται σύνορα είναι απαραίτητο μέρος της δύναμής τους, είναι κάτι που οι ανθρωπιστές θρηνούν αλλά δεν μπορούν να το αλλάξουν. Αυτό εξηγεί γιατί ο Τραμπ αρνείται να κατηγορήσει την Ρωσία για τον πόλεμο της Ουκρανίας. Κατ΄ αυτόν αυτόν, ήταν μάλλον η Ουκρανία αυτή που προκάλεσε τον Πούτιν λόγω της αδυναμίας της και τάραξε τους κύκλους του [η αδυναμία προκαλεί, άρα είναι ένοχη]. Και αντί να συνάψει έγκαιρα μια συμφωνία, ο Ζελένσκι αντιστάθηκε και θυσίασε πολλές ανθρώπινες ζωές ως «δικτάτορας». Αυτή η σκέψη κορυφώθηκε σε ένα αναξιοπρεπές θέαμα στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή. Ο Τραμπ και ο Βανς προσέβαλαν τον Ζελένσκι μπροστά στις κάμερες, και σαν να ήταν τηλεδικείο, προσπάθησαν να τον εξαναγκάσουν να επαναλάβει την δική τους συκοφαντία, επιδεικνύοντας και ευγνωμονσύνη από πάνω.
Στο μηδενιστικό σύμπαν του Ντόναλντ Τραμπ δεν υπάρχουν εγκληματίες, παρά μόνον νόμιμοι ηγεμόνες. Έτσι είναι εντελώς αναμενόμενο ότι θα καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τον Πούτιν και τον Σι Τζινπίνγκ σαν να είναι παλιοί καλοί φίλοι του, για να αναδιοργανώσει τον κόσμο. Καθένας από αυτούς αντιπροσωπεύει ένα νόμιμο, αυτόνομο πολιτισμικό σύστημα αξιών, το οποίο – ανεξάρτητα από το πόσο βάναυσα ασκείται – είναι πέρα από την ηθική ή νομική αξιολόγηση («ανθρώπινα δικαιώματα!»). Θα μπορούσε μέχρι και να παραπέμψει στον Carl Schmitt γι' αυτήν την άποψη. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ναζιστής συνταγματολόγος συνηγόρησε υπέρ μιας πλουραλιστικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, η οποία θα επέτρεπε την «συνύπαρξη πολλών πολιτικών οντοτήτων», οι οποίοι θα έπρεπε «να βλέπουν ο ένας τον άλλον όχι ως εγκληματίες, αλλά ως φορείς αυτόνομων τάξεων πραγμάτων».
Αν υπό τις σημερινές συνθήκες, σκεφτεί κανείς μέχρι τα απώτερα όρια της την θεωρία της σύγκλισης, θα πρέπει να πέσει σε βαθιά απογοήτευση. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία, οι κοινωνίες που υπόκεινται στην εξωτερική πίεση της παγκοσμιοποίησης θα αναπτυχθούν όλες προς την ίδια κατεύθυνση και θα μετατραπούν σε αυτοκρατορίες. Για τους πολίτες θα απομείνει μόνον ο ρόλος των ανίσχυρων θεατών, οι οποίοι – όπως στην αρχαιότητα – βρίσκονται στο έλεος της μάχης των θεών, διχασμένοι μεταξύ φρίκης και απόλαυσης. Εκείνος που πριν από εκατό χρόνια προέβλεψε αυτή την μάχη των θεών της ύστερης νεωτερικότητας ήταν ο κοινωνιολόγος Max Weber:
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι και ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να μπορεί να κάνει ότι θέλει στην σφαίρα επιρροής του. Την βλέπει ως μια αρύθμιστη, ανεξέλεγκτη αγορά ακινήτων, η οποία υπάρχει για να χωρίζεται σε κομμάτια, ώστε αυτος να αρπάζει ό,τι μπορεί να αρπάξει, και πρώτα-πρώτα τα οικόπεδα - φιλέτα. Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι η Διώρυγα του Παναμά είναι για δική του χρήση και ότι έχει την Γροιλανδία στην τσέπη του· όσο για τον Καναδά, μας είπε πως πρέπει επειγόντως να ενσωματωθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ασφαλώς, σε αντίθεση με τον Πούτιν, ο Τραμπ δεν έχει ακόμη ξεκινήσει κάποιον σκληρό κατακτητικό πόλεμο. Ωστόσο, και οι δύο αισθάνονται μιαν αυτοκρατορική εγγύτητα μεταξύ τους, όχι μόνον στο ζήτημα του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και στο ζήτημα της ηθικής: Στον ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων δεν έχει καμιά δουλειά η ηθική. Οι μεγάλες δυνάμεις είναι μεγάλες επειδή είναι δυνατές και μια δύναμη έχει δίκαιο επειδή είναι ισχυρή. Το ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν σέβονται σύνορα είναι απαραίτητο μέρος της δύναμής τους, είναι κάτι που οι ανθρωπιστές θρηνούν αλλά δεν μπορούν να το αλλάξουν. Αυτό εξηγεί γιατί ο Τραμπ αρνείται να κατηγορήσει την Ρωσία για τον πόλεμο της Ουκρανίας. Κατ΄ αυτόν αυτόν, ήταν μάλλον η Ουκρανία αυτή που προκάλεσε τον Πούτιν λόγω της αδυναμίας της και τάραξε τους κύκλους του [η αδυναμία προκαλεί, άρα είναι ένοχη]. Και αντί να συνάψει έγκαιρα μια συμφωνία, ο Ζελένσκι αντιστάθηκε και θυσίασε πολλές ανθρώπινες ζωές ως «δικτάτορας». Αυτή η σκέψη κορυφώθηκε σε ένα αναξιοπρεπές θέαμα στον Λευκό Οίκο την Παρασκευή. Ο Τραμπ και ο Βανς προσέβαλαν τον Ζελένσκι μπροστά στις κάμερες, και σαν να ήταν τηλεδικείο, προσπάθησαν να τον εξαναγκάσουν να επαναλάβει την δική τους συκοφαντία, επιδεικνύοντας και ευγνωμονσύνη από πάνω.
Στο μηδενιστικό σύμπαν του Ντόναλντ Τραμπ δεν υπάρχουν εγκληματίες, παρά μόνον νόμιμοι ηγεμόνες. Έτσι είναι εντελώς αναμενόμενο ότι θα καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τον Πούτιν και τον Σι Τζινπίνγκ σαν να είναι παλιοί καλοί φίλοι του, για να αναδιοργανώσει τον κόσμο. Καθένας από αυτούς αντιπροσωπεύει ένα νόμιμο, αυτόνομο πολιτισμικό σύστημα αξιών, το οποίο – ανεξάρτητα από το πόσο βάναυσα ασκείται – είναι πέρα από την ηθική ή νομική αξιολόγηση («ανθρώπινα δικαιώματα!»). Θα μπορούσε μέχρι και να παραπέμψει στον Carl Schmitt γι' αυτήν την άποψη. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ναζιστής συνταγματολόγος συνηγόρησε υπέρ μιας πλουραλιστικής παγκόσμιας τάξης πραγμάτων, η οποία θα επέτρεπε την «συνύπαρξη πολλών πολιτικών οντοτήτων», οι οποίοι θα έπρεπε «να βλέπουν ο ένας τον άλλον όχι ως εγκληματίες, αλλά ως φορείς αυτόνομων τάξεων πραγμάτων».
Αν υπό τις σημερινές συνθήκες, σκεφτεί κανείς μέχρι τα απώτερα όρια της την θεωρία της σύγκλισης, θα πρέπει να πέσει σε βαθιά απογοήτευση. Σύμφωνα με αυτή την θεωρία, οι κοινωνίες που υπόκεινται στην εξωτερική πίεση της παγκοσμιοποίησης θα αναπτυχθούν όλες προς την ίδια κατεύθυνση και θα μετατραπούν σε αυτοκρατορίες. Για τους πολίτες θα απομείνει μόνον ο ρόλος των ανίσχυρων θεατών, οι οποίοι – όπως στην αρχαιότητα – βρίσκονται στο έλεος της μάχης των θεών, διχασμένοι μεταξύ φρίκης και απόλαυσης. Εκείνος που πριν από εκατό χρόνια προέβλεψε αυτή την μάχη των θεών της ύστερης νεωτερικότητας ήταν ο κοινωνιολόγος Max Weber:
«Οι πολλοί αρχαίοι Θεοί, απομυθευμένοι πιά, και συνεπώς έχοντας την μορφή απρόσωπων δυνάμεων, αναδύονται από τους τάφους τους, διψούν για να αποκτήσουν εξουσία πάνω στις δικές μας ζωές και αρχίζουν ξανά την αιώνια μάχη μεταξύ τους».
Αυτός ακριβώς είναι ο
κόσμος που αρέσει στους νεο-Θεούς του Λευκού Οίκου. Ο Ιλον Μασκ είναι
λάτρης της αρχαιότητας, προσεύχεται σ΄ αυτήν και απλώνει το χέρι του στη
Ρωμαϊκή παραλλαγή της. Αν οι νεο-Θεοί παραμείνουν στην εξουσία, τότε, από
πολιτική άποψη, δεν θα ξαναδούν τα μάτια μας φως του ήλιου. Και τότε, μόνη μας
ελπίδα θα είναι να έλθει η ώρα του επαναστάτη Προμηθέα, που θα τους
κλέψει τη φωτιά.
O δημοσιογράφος Thomas Assheuer σπούδασε γερμανική φιλολογία και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια του Münster και του Αμβούργου. Το 1983 εργάστηκε στην Κρατική Ραδιοφωνία της Έσσης και από το 1991 στην εφημερίδα Frankfurter Rundschau. Από το 1997 έως το 2021 ήταν συντάκτης της εβδομαδιαίας εφημερίδας Die Zeit, για την οποία στη συνέχεια συνέχισε να εργάζεται ως ανεξάρτητος δημοσιογράφος.
Βιβλία: Rechtsradikale in Deutschland – Die alte und die neue Rechte (με τον Hans Sarkowicz), Mόναχο 1990, Was wird aus der Demokratie (συλλογικό έργο, επιμ. μαζί με τον Werner A. Perger), Leske und Budrich Verlag, Λεβερκούζεν 2000, Michael Haneke. Συνομιλίες με τον Thomas Assheuer, Alexander-Verlag, Βερολίνο 2008, Tragik der Freiheit. Von Remscheid nach Ithaka. Radikalisierte Sprachkritik bei Botho Strauß, Transcript Verlag, Μπίλεφελντ 2014
Βιβλία: Rechtsradikale in Deutschland – Die alte und die neue Rechte (με τον Hans Sarkowicz), Mόναχο 1990, Was wird aus der Demokratie (συλλογικό έργο, επιμ. μαζί με τον Werner A. Perger), Leske und Budrich Verlag, Λεβερκούζεν 2000, Michael Haneke. Συνομιλίες με τον Thomas Assheuer, Alexander-Verlag, Βερολίνο 2008, Tragik der Freiheit. Von Remscheid nach Ithaka. Radikalisierte Sprachkritik bei Botho Strauß, Transcript Verlag, Μπίλεφελντ 2014
Thomas Assheuer, How A Nationalist Autocracy Can Crush Democracy — A German Take On Trump's Return, Worldcrunch, 9.11.2024
Thomas Assheuer (Die Zeit, 9.11.2024): Woran die Ampel wirklich scheiterte (Σε τι απέτυχε η τρικομματική κυβέρνηση SPD-Πρασίνων-FdP στην Γερμανία)
Thomas Assheuer (Die Zeit, 10.5.2021): Freiheit und Corona - Die Panik der liberalen Geister (Ελευθερία και Covid - Πανικός στη σκέψη των Φιλελευθέρων)
Thomas Assheuer (Die Zeit, 1.5.2020): Menschenopfer für den Kapitalismus (Ανθρωποθυσίες στον Καπιταλισμό)
Die Zeit, αρθρογραφία του Thomas Assheuer
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου