Από δω «οι δικοί μας», τους αξίζει συμπαράστασηΑπό κεί οι άλλοι· δεν είναι «δικοί μας», καλά να πάθουν

Η Γκρέτα Τούνμπεργκ τον Ιανουάριο έγινε 22 χρόνων. Ήδη ως παιδί ήταν παρούσα «σε όλα τα αζιμούθια» για να σωθεί ό,τι μπορεί να σωθεί από την κλιματική καταστροφή. Αντίθετα από άλλους, κατανόησε  έγκαιρα το αυτονόητο: Ότι η κλιματική αλλαγή είναι αδύνατο να αντιμετωπισθεί με τοπική ή εθνική δράση. Ο κόσμος, ο πλανήτης, είναι ένας και ενιαίος, τα ζητήματα του «ενός κόσμου» κρίνονται στην παγκόσμια πολιτική. Όμως πολύ επικρίθηκε για άλλες, πιο πρόσφατες, δραστηριότητες της. Η θερμή συμπαράσταση της στον άμαχο πληθυσμό της Γάζας αντιμετωπίσθηκε ως μονόπλευρη. Μερικοί εξέλαβαν ακόμη και ως αντισημιτισμό την συμμετοχή της νεαρής Σουηδής σε συμβολικές πράξεις αλληλεγγύης. 

Όμως οι επικρίσεις εναντίον της, ακόμη και μερικές καλοπροαίρετες, είναι σε μεγάλο βαθμό άδικες. Η Σουηδή δεν έχει ψευδαισθήσεις. Και οι νέες πράξεις της είναι πάντα συνεπείς με το αυτονόητο και πραγματικό: Ο κόσμος είναι ένας, ενιαίος. Με το να είναι παρούσα στο Κίεβο, στο πλευρό των Ουκρανών που πολεμούν για την ανεξαρτησία τους και για να μη ακυρωθούν διεθνικά σύνορα σεβαστά επί 10 σχεδόν δεκαετίες μετά το 1920, αλλά εξίσου και στο πλευρό των σφαγμένων από εχθρούς και φίλους Γαζαίων, κάνει κάτι αυτονόητα αξιοπρεπές και δίνει παράταση ζωής σε μιαν αμυδρή ελπίδα: Ότι η εποχή μας μπορεί και να είναι κατά βάθος πιο πολιτισμένη από όσο δείχνει εκ πρώτης όψεως. 

Κίεβο Ιούνιος 2023, Zelenskyy meets Greta Thunberg (© Wall Street Journal), Παρούσες επίσης η Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Heidi Hautala, η πρώην Αντιπρόεδρος & πρώην Υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Margot Wallström, η Mary Robinson, πρώην Πρόεδρος Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, Ουκρανοί επίσημοι (©The Journal of Ireland).

Όμως αυτό που βιώνεται είναι η αδιαφάνεια και ο σκοταδισμός μιας μεταβατικής εποχής με εντελώς αβέβαιο αύριο, μιας «εποχής των τεράτων». Το ανέντιμο και εξευτελισμένο εμφανίζεται πάλι ως αξιοπρεπές, ο κυνισμός και η υποκρισία ως δήθεν ρεαλισμός. Έτσι, αυτό που κάνει η Σουηδή αξίζει ακόμη πιο πολύ, γιατί είναι το πιο δύσκολο. Αψηφά και παραβιάζει το πιο τοξικό στερεότυπο, το πιο ψευδαισθητικό όταν δεν είναι απλά υποκριτικό και εργαλειακό. Ότι δήθεν υπάρχουν «δύο κόσμοι»: Αφενός ο κόσμος των «δικών μας», στους οποίους οφείλουμε αλληλεγγύη και συμπαράσταση την δύσκολη ώρα. Και αφετέρου ο κόσμος «των άλλων» (“αυτοί, αφού δεν είναι «δικοί μας», καλά να πάθουν”!).

Η άρνηση των αξιών οικουμενικής ισχύος έγινε πάλι, βαθιά πια μέσα στον 21ο αιώνα, μόδα και θανατηφόρο πολιτικό δηλητήριο. Τί διάολο, η Γκρέτα υποστηρίζει τόσο τους Ουκρανούς όσο και τους Παλαιστίνιους; «Ακατανόητο, σκανδαλώδες»!
Αντίθετα με την ψευδαισθητική εικόνα που χωρίζει τον πλανήτη σε «Δύση» και σε «μη Δύση», ο Timothy Snyder μας υπενθυμίζει το αυτονόητα πραγματικό, το σταθερό έδαφος πάνω στο οποίο πατάμε, είτε το αισθανόμαστε κάτω από τα πόδια μας, είτε φαντασιωνόμαστε ότι πετάμε, είτε μας αρέσει αυτό το σκληρό χώμα, είτε όχι: «Ο κόσμος στον οποίο η Ρωσία εισβάλλει και βασανίζει και ο κόσμος στον οποίο η Αμερική παράγει φτώχεια και εξευτελισμούς είναι ένας και ο αυτός κόσμος», ο μοναδικός που υπάρχει στην πραγματικότητα («Εμείς ενάντια στον κόσμο όλο - Τι κοινό έχουν η Ρωσία του Πούτιν και οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ») 

Που είναι ο Καύκασος; Πολύ μακριά...

Η Γκρέτα Τούνμπεργκ δεν πήγε μόνον στο Κίεβο και δεν ανέβηκε μόνον σε ιστιοφόρα συμβολικής συμπαράστασης προς τους κατοίκους της Γάζας (μάλιστα, λίγο μετά από διαδηλώσεις αρκετών από αυτούς εναντίον της καταδυνάστευσης τους από την φασιστική Χαμάς, οι οποίες καταπνίγηκαν βίαια). Τα έκανε και τα δύο, αλλά επίσης, τον Νοέμβριο του 2024 είχε βρεθεί στον Καύκασο, σε συνδυασμό και με την διεξαγωγή της Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα τον Νοέμβριο του 2024 - COP 29 - στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν.

Η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν είχε απαγορεύσει την παρουσία της Τούνμπεργκ στο Μπακού, αλλά και η ίδια δεν είχε καμιά απολύτως διάθεση να πάει εκεί. Αντίθετα, πήγε στο Ερεβάν της γειτονικής Αρμενίας όπου κατάγγειλε την εθνοκάθαρση των Αρμενίων του Αρτσάχ. Η εκδίωξη του Αρμενικού ιστορικού πληθυσμού από τον ορεινό θύλακα εντός του Αζερμπαϊτζάν συμπληρώνει τώρα την Αρμενική γενοκτονία του 1915 και την απώλεια προς την Τουρκία της μισής ιστορικής Αρμενίας (περιοχή του Καρς με το όρος Αραράτ) ως απόρροια της Συνθήκης του Μπρεστ Λιτόφσκ (1918, επικυρώθηκε με τις Συνθήκες της Μόσχας και του Καρς το 1921).

Η επικύρωση της τωρινής εθνοκάθαρσης έγινε - πού αλλού; - στην Ουάσιγκτων, από τον μέγα ειρηνοποιό της εποχής μας Ντόναλντ Τραμπ.

Μετά το Ερεβάν η Γκρέτα Τούνμπεργκ πήγε και στην Τιφλίδα της Γεωργίας όπου συμμετείχε στις διαδηλώσεις των Γεωργιανών υπέρ του ευρωπαϊκού μέλλοντος της χώρας τους και εναντίον της υποταγής στο καθεστώς Πούτιν και μετατροπής της σε δεύτερη Λευκορωσία. 

Οι χώρες του Καυκάσου είναι εστίες μεγάλης αναταραχής, αλλά φαίνονται περιθωριακές και δεν τυγχάνουν της προσοχής. Λίγα λόγια γι' αυτό το άλλο λησμονημένο όριο της ηπείρου μας δεν είναι περιττά. Η Αρμενία και η Γεωργία από ιστορική και πολιτισμική άποψη ήταν πάντοτε, όπως το μεγαλύτερο μέρος της Βαλκανικής Χερσονήσου, θραύσματα οριακής Ευρώπης, «antemurale Chtistianitatis» («προπύργια του Χριστιανισμού», βλ. τον αγαπημένο συγγραφέα του Τίτο Miroslav Krleža), απομονωμένα, σκαρφαλωμένα στην οροσειρά-στέγη πάνω από την Μέση Ανατολή. Πολύ κοντά, η απέναντι όχθη της Κασπίας είναι ήδη βαθιά Κεντρική Ασία. Οι εξουσιάζοντες το Αζερμπαϊτζάν, με πολιτική και οπλική στήριξη της Ρωσίας, της Τουρκίας και του Ισραήλ (!) - βλ. SIPRI - κατάφεραν τελικά να ξεριζώσουν τον Αρμενικό πληθυσμό από το Αρτσάχ/Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στη Γεωργία, μια συμμαχία τοπικών μικρο-ολιγαρχών με την Πουτινική Ρωσία επιχειρεί να σύρει την χώρα μακριά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Μια άλλη δυστυχής συγκυρία του 2024 ήταν η επιλογή του ΟΗΕ να διεξαγάγει την Συνδιάσκεψη για το Κλίμα τον Νοέμβριο του 2024 - COP 29 - στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν, χώρας που πλουτίζει από τα ορυκτά καύσιμα. Ακόμη χειρότερα, είχε προηγηθεί για το 2023 το Ντουμπάι. Όπως ήταν αναμενόμενο, η COP 29 κατέληξε σε αγεφύρωτες συγκρούσεις με αυτούς που υπερασπίζονται το ισχύον ενεργειακό μοντέλο και σε άκρως πενιχρά αποτελέσματα.

Ψιλά γράμματα, η Αρμενία, η Γεωργία, ο Καύκασος δεν είναι στην ατζέντα του 2025. Ούτε το κλίμα. Ποιός νοιάζεται για το τι δουλειά είχε η Γκρέτα Τούνμπεργκ στο Ερεβάν και στην Τιφλίδα;

Η προετοιμασία της εθνοκάθαρσης στο Αρτσάχ/Ναγκόρνο Καραμπάχ. Προμήθειες και προμηθευτές οπλικών συστημάτων στο Αζερμπαιτζάν και στην Αρμενία, 2011-2020 - Το πλουσιότατο σε ορυκτά καύσιμα Αζερμπαιτζάν εξοπλίστηκε σαν αστακός από την Ρωσία και το Ισραήλ, πληρώνοντας πλουσιοπάροχα με πετροδολλάρια και πετρορούβλια. Η Αρμανία δεν έχει πετρέλαιο ούτε φυσικό αέριο

Νοέμβριος 1947: Η εξαρχής δηλητηριασμένη σχέση της Ελλάδας με το Μεσανατολικό  
Ας γυρίσουμε πάλι πίσω, στην Γάζα, στο Παλαιστινιακό, στο Ισραήλ, στις πράξεις και στην πολιτεία της  Χαμάς και της κυβέρνησης Νετανιάχου. Τώρα πια, ως μικρή παρηγοριά, βλέπουμε την ώριμη συμπαράταξη των πιο μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Βρετανία), επίσης του Καναδά και της Αυστραλίας, με τις άλλες πολλές που προηγήθηκαν (Ισπανία, Ιρλανδία, Σλοβενία, Σουηδία κλπ), ως απόπειρα να αναγεννηθεί στις διεθνείς σχέσεις από την τέφρα μια πολιτική αρχών. Βλέπουμε επίσης την δημοκρατική, διεθνιστική αφύπνηση των πιο διαφωτισμένων τμημάτων της ισραηλινής κοινωνίας. Αυτά τα τελευταία δεν διστάζουν να μιλήσουν για πράξεις γενοκτονίας ή εθνοκάθαρσης, τις οποίες διαπράττει η κυβέρνηση της δικής τους χώρας. Όλα αυτά δικαιώνουν ανθρώπους με διαπεραστικό βλέμμα σαν της Γκρέτα Τούνμπεργκ, οι οποίοι έβλεπαν πιο έγκαιρα και πιο μακριά. Προπαντός πιο καθαρά.

Ασφαλώς δεν δικαιώνουν αντισημίτες, εβραιοφάγους ή και «αντισιωνιστές», ανεξάρτητα άν η επικρατούσα πολιτικο-ιδεολογική τοπογραφία τους κατατάσσει στα «δεξιά» ή στα «αριστερά». Ή και στο «Κέντρο». Ασφαλώς δεν δικαιώνουν αυτούς που μιλούν για «Ισραήλ, κράτος δολοφόνο», επειδή εκ συστήματος αποφεύγουν να μιλούν για απολυταρχικές πολιτικές δυνάμεις, πολιτικούς και στηρίγματα τους εκ των έξω και εκ των έσω και - εντελώς «μαρξιστικά»! - δαιμονοποιούν ολόκληρα κράτη, έθνη ή θρησκεύματα. Δεν δικαιώνουν ούτε την συστηματική δυσφήμιση της ευρωπαϊκής επιφυλακτικότητας από τους πολύ ποικίλων πολιτικών προτιμήσεων, αλλά πάντα βιαστικούς και αδιόρθωτα επιπόλαιους Έλληνες θιασώτες του «εδώ και τώρα», αιώνιους επιθυμητές «ισχυρών ηγετών», εντυπωσιακών χειρονομιών και κουφιοκέφαλων στερεότυπων.

Τι είναι πιο σκοτεινό και αηδιαστικό; Η υποκριτική ικανότητα ελεεινής μορφής των ημεδαπών εθνικολαϊκών, ποτισμένων με ανεξίτηλο αντισημιτισμό, να μιμούνται τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους ομοϊδεάτες τους, τύπου Ίλον Μασκ ή AfD, και να παριστάνουν τους σωματοφύλακες του Νετανιάχου; Το πήγαινε-έλα στην γέφυρα του ποταμού Ρουβίκωνα - από εδώ ως αναρχοαριστερίστες, από εκεί ως τυπικοί ελληναράδες εβραιόφοβοι και εβραιοφάγοι - για να τρομάξουν οι Ισραηλινοί τουρίστες; Ή το κρυφτούλι της στρουθοκαμήλου των φιλελεύθερων και φιλελέδων α λα Γκρέκα, με την εμμονική φοβία τους μη τυχόν και χαλάσει η στρατιωτική συνεργασία Ελλάδας και Ισραήλ; Στην Βουλή ο υπουργός κ. Φλωρίδης αμάρτησε ως φιλελεύθερος και ως μετριοπαθής που λέει ότι είναι, αλλά μας άφησε να καταλάβουμε ότι το έκανε για την Ελλάδα ρε γαμώτο. Νομίζει ότι είναι ελαφρυντικό;

Νοέμβριος 1947: H Ελλάδα μοναδική ευρωπαϊκή χώρα, τότε μέλος του ΟΗΕ, που καταψήφισε την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ για λύση 2 κρατών.

Για την Ελλάδα: Τίποτε δεν διαγράφεται άν είναι ιστορικό γεγονός. Στο σπίτι του κρεμασμένου, όσο κι άν κρύβουν το σχοινί, το σχοινί στοιχειώνει τους απογόνους. Το 1947, η Ελλάδα ήταν η μοναδική από τις τότε χώρες-μέλη του ΟΗΕ της ευρωπαϊκής ηπείρου (δηλαδή από τις νικήτριες χώρες του Β' ΠΠ), η οποία καταψήφισε την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ («Ψήφισμα 181 II») για διαχωρισμό της Παλαιστίνης. Δηλαδή αντιτάχθηκε στην αρχή της «λύσης δύο κρατών», Ισραηλινού και Παλαιστινιακού. 

Το 1949, μετά την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, η Ελλάδα απείχε από την ψηφοφορία για την αναγνώριση αυτού του κράτους ως μέλους του ΟΗΕ («Ψήφισμα 273»). Το ίδιο έπραξαν η Βρετανία, η Σουηδία και η Τουρκία. H πρώτη είχε και αυτή, όπως και η Ελλάδα, λόγους ιδιοτελείς (με την απόφαση του 1947 είχε χάσει την εντολή για κατοχή της Παλαιστίνης). Η Σουηδία θρηνούσε ακόμη την δολοφονία του αρχιδιπλωμάτη της και μέλους της βασιλικής οικογένειας κόμητα Φόλκε Μπερναντότ από την εβραϊκή ένοπλη τρομοκρατική οργάνωση Λεχί, η οποία είχε αποσχισθεί από τον κορμό των Σιωνιστών στην ακόμη υπό Βρετανική εντολή Παλαιστίνη. Κατά τραγική ειρωνεία, την εφημερίδα της η φασιστοειδής οργάνωση Λεχί την ονόμαζε «Χαμαάς». Χαμαάς ~ Χαμάς σημαίνει κάτι σαν Δράση, Πράξη, Δύναμη, Θάρρος ή και Ζήλος και στις δύο συγγενείς Σημιτικές γλώσσες, Εβραϊκή και Αραβική.

Από τότε έγιναν πολλά και άλλαξαν πολλά πολλές φορές. Υπήρξαν φυσικά εξαρχής ποικίλες σκέψεις και αμφιβολίες για την πρωτοβουλία του τότε «ΟΗΕ των νικητών» (κυρίως της ΕΣΣΔ, των ΗΠΑ και της Γαλλίας) να διχοτομήσει την υπό Βρετανική εντολή Παλαιστίνη για να προωθήσει την «λύση των δύο χωριστών κρατών». Άν και εμπλέκονται στην συζήτηση εκείνη πολύ βαριά ονόματα εβραϊκής καταγωγής, όπως π.χ. Άλμπερτ Αινστάιν και Χάννα Άρεντ, αυτά είναι εδώ και καιρό ιστορία. Αλλά η ελληνική ψήφος του Νοεμβρίου 1947 στον ΟΗΕ, η αιτιολόγηση της και η παράξενη εικόνα με εκείνη την Ελλάδα στον χάρτη του κόσμου, έμεινε θέμα ταμπού στην ημεδαπή δημόσια συζήτηση, μάλλον και στην επιστημονική έρευνα της διπλωματικής ιστορίας μας. Ωστόσο, είναι τυχαία σύμπτωση ότι αυτό το «προπατορικό αμάρτημα» το διέπραξε η εξωτερική πολιτική της μοναδικής ευρωπαϊκής χώρας της οποίας οι ασυμβίβαστες πολιτικές παρατάξεις κατάφερναν ακριβώς τότε να συνεχίζουν τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο με τον δικό τους Εμφύλιο;

Για τόσο δηλητηριώδεις πολιτικές συμπεριφορές, μέσα ή έξω από την χώρα, ούτε κι ο χρόνος δεν είναι αντίδοτο ή καταπραϋντικό.* Το αδιαφώτιστο παρελθόν διαποτίζει τους επιγόνους για να συνεχίζουν στον δρόμο της ασυμβίβαστης έχθρας και του ανορθολογισμού, ο καθείς με τα όπλα του και επιλέγοντας τον δικό του εχθρό. «Κεντρώοι», «αριστεροί» και «δεξιοί», εθνικολαϊκιστές, κομμουνιστές, φιλελεύθεροι, εθνικιστές και αναρχοαριστερίστες, όλοι εξίσου ιδεοληπτικοί και εμμονικοί με την Μέση Ανατολή όσο και με την Βάρκιζα, συνεχιστές της παρανοϊκής (επειδή ασυμβίβαστα ιδιοτελούς) ελληνικής ψήφου του Νοεμβρίου 1947, ψάχνουν πάντα στην Μέση Ανατολή για να βρουν και εκεί έναν ακόμη δικό τους «Σμιττιανό εχθρό». Λες και δεν τους φτάνουν οι άλλοι.

Για ό,τι αφορά εκείνους που δεν υπνοβατούν σαν χρήσιμοι ηλίθιοι πίσω από αεροφαντασίες ή στερεότυπα, αλλά ξέρουν τι κάνουν και το κάνουν συνειδητά, ισχύει το εξής: Τώρα, στον καιρό του ενός κόσμου, το να είσαι ταυτόχρονα και τα τρία, και στο πλευρό της γενναία αμυνόμενης Ουκρανίας (αλλά και των Ρώσων των κυνηγημένων από την ρωσική απολυταρχία), και στο πλευρό της μαρτυρικής Γάζας (αλλά εναντίον της Χαμάς), και στο πλευρό του Ισραήλ (αλλά εναντίον της κυβέρνησης Νετανιάχου), το οποίο 75 χρόνια μετά αναζητά ακόμη το δίκιο του να υπάρχει με ειρήνη με ασφάλεια, σηματοδοτεί μια γραμμή που χωρίζει την πολιτική ευφυία και την ηθική αξιοπρέπεια από την παράνοια και την αχρειότητα. Είναι στάση που μπορεί να διεκδικεί έγκυρα ότι στέκεται στην πραγματική «σωστή πλευρά της ιστορίας»· πράγμα που σημαίνει, να είναι με την ειρήνη ειλικρινά, όχι προσχηματικά, γνωρίζοντας ότι η ειρήνη είναι βιώσιμη όταν είναι δίκαιη και ότι φονέας της ειρήνης είναι πάντα ο επιτιθέμενος.

Γιώργος Β. Ριτζούλης

 

* Γιάννης Μπαλαμπανίδης:  Εξήντα χρόνια φαγούρα - Ο Πολίτης, τεύχος 164 (και τελευταίο), Μάρτιος 2008

   

Συνένοχος ο εκδικητικός Γιαχβέ για τις σφαγές στο Ισραήλ και στη Γάζα; Ο σκληρός Αλλάχ; Ο αιμοδιψής Άρης; Πίστη που ντύνεται ένδυμα γνώσης

  

Τίμοθυ Σνάιντερ: Εμείς οι δυό ενάντια στον κόσμο όλο - Τι κοινό έχουν η Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν και οι ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ

 

Φιλελευθερισμός από φόβο, για εποχές φόβου; Η περίπτωση της Τζούντιθ Σκλαρ 

 

Μη πυροβολείτε την αγγελιοφόρο!  Φιλελεύθεροι και λαϊκιστές: Γιατί φοβούνται και οι δύο τόσο πολύ την Γκρέτα Τούνμπεργκ;