Την 20ή Οκτωβρίου 2025 στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Ενέργειας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενέκριναν την γενική προσέγγιση του νέου κανονισμού REPowerEU, η οποία προβλέπει την σταδιακή απεξάρτηση της Ένωσης από το ρωσικής προέλευσης φυσικό αέριο (είτε μέσω αγωγών είτε ως υγροποιημένο LNG), με τελική προθεσμία για παύση όλων των εισαγωγών από την 1η Ιανουαρίου 2028.
Πρέπει λοιπόν να βρεθούν εναλλακτικοί προμηθευτές για να καλύπτουν και στο μέλλον οι χώρες της ΕΕ όσες ανάγκες σε φυσικό αέριο θα εξακολουθήσουν να έχουν μετά την διακοπή προμήθειας από την Ρωσία.
Από την άλλη πλευρά, η ΕΕ έχει αποφασίσει την πλήρη αποδέσμευση από ορυκτά καύσιμα που περιέχουν άνθρακα και ενώσεις του άνθρακα μέχρι το 2050. Στην πράξη, αυτό επιβάλει αποκλειστική τροφοδότηση από πηγές ενέργειας κυρίως ανανεώσιμες (ηλιακή και αιολική), επιπρόσθετα ανακυκλώσιμες (υδροηλεκτρική, βιοκαύσιμα), συν, σε κάποιο μέλλον, καύσιμο πράσινο υδρογόνο, δηλαδή υδρογόνο που θα παράγεται από ηλεκτρόλυση νερού με χρήση ηλεκτρικού ρεύματος προερχόμενου αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές. Το πετρέλαιο, ο λιθάνθρακας και ο λιγνίτης πρέπει να παύσουν να χρησιμοποιούνται το συντομότερο, όχι μόνον επειδή με την καύση τους εκλύουν συγκριτικά μεγαλύτερη ποσότητα διοξειδίου του άνθρακα από το αέριο, αλλά και επειδή γενικότερα είναι πιό ρυπογόνα και επιζήμια για το περιβάλλον και τους ανθρώπους. Στο φυσικό αέριο, ως λιγότερο επιβαρυντικό, έχει ανατεθεί ρόλος «μεταβατικού καυσίμου» έως την πλήρη αποδέσμευση από τα ορυκτά καύσιμα το 2050.
Αλλά και αυτό αμφισβητείται. Άν δούμε τις σημαντικότερες χώρες που μείωσαν σημαντικά την χρήση λιθάνθρακα ή λιγνίτη (ή και πετρελαίου) στην ηλεκτροπαραγωγή, παρατηρούμε ότι αυτά τα ορυκτά καύσιμα δεν αντικαταστάθηκαν από το αέριο. Στην τροφοδοσία με ηλεκτρική ενέργεια, «το αέριο δεν συμπεριφέρεται ως μεταβατικό καύσιμο», ισχυρίζονται πολλοί ειδικοί.
 |
| Χώρες με την μεγαλύτερη παραγωγή πετρελαίου το 2024 |
Να απεξαρτηθούμε από τον ενεργειακό ζυγό της Ρωσίας για να γίνουμε ενεργειακοί υποτελείς των Αμερικανών; Και διαρκώς δέσμιοι των ορυκτών καυσίμων και ολιγαρχών Αμερικανών ή Ελλήνων;
Είτε δεχόμαστε ρόλο «μεταβατικού καυσίμου» για το φυσικό αέριο, είτε τον αμφισβητούμε, η πρόσφατη απόπειρα της ελληνικής κυβέρνησης, μέσω του φυσικού αερίου (και του πετρελαίου) να κάνει στρατηγικές κινήσεις στην ενεργειακή και γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (και της Ευρώπης ευρύτερα), πάσχει από τα γνώριμα: Εστιάζει στα βραχυπρόθεσμα και «επικοινωνιακά», δηλαδή δεν είναι στρατηγική, και κυνηγώντας τα δέντρα κινδυνεύει να χαθεί στο δάσος που δεν βλέπει.
Διότι πράγματι, σε πλήρη εξέλιξη είναι η επαναχάραξη του ενεργειακού χάρτη, όχι απλά της ΝΑ Ευρώπης και Μεσογείου, αλλά όλης της ηπείρου μας. Όμως άν η Ελλάδα θέλει να γίνει κομβικό σημείο, η στρατηγική της πρέπει να βασιστεί σε σταθερά και ακλόνητα δεδομένα αντί να κυνηγά ανέμους της στιγμής.
Οι συμφωνίες της ελληνικής κυβέρνησης με την Chevron για αναζήτηση κοιτασμάτων αερίου ή πετρελαίου νότια της Κρήτης και της Πελοποννήσου και με την επίσης αμερικανική ExxonMobil για ερευνητική γεώτρηση νοτιοδυτικά της Κρήτης είναι τέτοιες ακριβώς κινήσεις προς τα «εκεί όπου φυσά ο άνεμος». Η ελληνική στροφή προς το drill baby drill, δεν είναι απλά και μόνον αστόχαστη χρήση αποθέματος γεωπολιτικού κεκτημένου, αλλά και δείγμα απόκλισης από την βασική κατεύθυνση της ΕΕ, ενδεχομένως καταστροφικής μακροπρόθεσμα. Η ΑΟΖ είναι, κυρίως, το φύλλο συκής.
 |
| Παρά τον πόλεμο, στην Ουκρανία ανθεί η κατασκευή αιολικών πάρκων (Ukraine Business News, 23.9.2025). |
Το τι ειπώθηκε από διάφορες ευρωπαικές πλευρές στην Σύνοδο της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC, 6 και 7 Νοεμβρίου στο Ζάππειο) ίσως δεν το μάθουμε σύντομα. Το σίγουρο είναι, ότι πολλά, μεταξύ των οποίων και ο νέος Σταθμός Συμπίεσης Φυσικού Αερίου του ΔΕΣΦΑ στην Κομοτηνή, δημοσιοποιήθηκαν και επαινέθηκαν από την ελληνική κυβέρνηση με επιχειρήματα και συνθηματολογίες που βλάπτουν αντί να ενισχύουν τον γεωπολιτικό και γεωοικονομικό ρόλο της χώρας.
Αλήθεια είναι ότι θα αυξήσει την δυναμικότητα του ελληνικού δικτύου μεταφοράς φυσικού αερίου προς Βορράν, μέσω του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου. 'Ομως εδώ βλέπουμε μια χώρα με ηλιακό και αιολικό ενεργειακό δυναμικό σαν της Ελλάδας, η οποία, αντί να χαράζει μακροπρόθεσμη, ρεαλιστική στρατηγική παραγωγού και εξαγωγέα ελληνικής πράσινης ενέργειας, περιορίζεται και αυτοδιαφημίζεται σε ρόλο πύλης για διέλευση αμερικανικού φυσικού αερίου. Το τί είχες Γιάννη τι είχα πάντα, η χώρα - μεταπράτης και πολύ λέμε, άν γίνει το deal.
Η Ευρώπη θέλει να διακόψει την ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία, τον Πούτιν κι τους ολιγάρχες του. Και εμείς; Θα φροντίσουμε κατά δύναμιν για μια νέα ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Αμερική, την ExxonMobil, την Chevron και από άλλους ολιγάρχες; Από τους «ενοχλητικούς για τις ΗΠΑ» ρωσικούς σωλήνες του Κώστα Καραμανλή και της Gazprom το 2008, πάμε στο 2026 για τους σωλήνες του Κυριάκου Μητσοτάκη, ευχάριστους για Αμερικανούς ολιγάρχες και ελληνικής ιθαγένειας πλοιοκτήτες τάνκερ LNG, αλλά ενοχλητικούς για πολλούς στις Βρυξέλλες και αλλού στην ήπειρό μας;
 |
| Οδησσός, Σιδηροδρομικός Σταθμός (από το εσωτερικό) |
Από την Οδησσό και το Κίεβο μέχρι την Αθήνα - όπως παλιά «από τους Βαράγγους στους Έλληνες»
Αντίθετα, ο «Κάθετος Διάδρομος» (κακή ονομασία), τον οποίο ίσως επιχειρεί να προωθήσει στους ευρωπαικούς θεσμούς, άν και φάλτσος στην ενεργειακή στρατηγική, ο ίδιος πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, θα μπορούσε να είναι ευρωπαϊκό γεωοικονομικό και γεωπολιτικό εγχείρημα μακράς πνοής, ευεργετικό για την χώρα μας και την ήπειρο μας. Αρκεί να πάρει πράγματι την περιεκτική μορφή ενός οδικού, σιδηροδρομικού, ενεργειακού και εμπορικού Eυρωπαϊκού Παρευξείνιου άξονα. Από την Αλεξανδρούπολη στο Μπουργκάς, στην Βάρνα, στην Κωνστάντζα (και μέσω Βραίλας/Γαλάτσι ή Ιζμαήλ, η έξοδος του πλωτού Δούναβη στην θάλασσα) στην Οδησσό. Έξι μεγάλα λιμάνια, γύρω στα 780 χιλιόμετρα διαδρομή. Μεικτός άξονας, ο οποίος στο εμπόριο και στις μεταφορές θα είναι συμπληρωματικός της θαλάσσιας οδού από τον Εύξεινο Πόντο προς το Αιγαίο μέσω των Στενών του Βοσπόρου και του Ελλήσποντου.
Ο πανάρχαιος εμπορικός δρόμος από το Αιγαίο προς την Μαύρη Θάλασσα και από τα λιμάνια της προς τα εδάφη της σημερινής Ουκρανίας, της Λευκορωσίας, Πολωνίας μέχρι την Βαλτική θάλασσα στην ιστορία ήταν κυρίως θαλάσσιος. Το εσωτερικό των ανατολικών και βορειοανατολικών Βαλκανίων, ακόμη και τα παράλια του Ευξείνου, ήταν περιοχές χωρισμένες σε πολλά μικρά βασίλεια, Θρακο-Δακικά και άλλα, έτσι κάποια στιγμή στην έγινε επικίνδυνο για εμπορικές αποστολές. Ακόμη και στην εποχή της Pax Romana ήταν από τα πιο επικίνδυνα όρια της Αυτοκρατορίας, πεδίο διαρκών στρατιωτικών επιχειρήσεων των ρωμαικών Λεγεώνων. Ωστόσο η κλασική Αθήνα τρέφονταν από το σιτάρι της Σκυθίας (σημερινή Νότια Ουκρανία). Το πολύτιμο κεχριμπάρι των ακτών της Βαλτικής πάντα εξάγονταν στην Ελλάδα και στην Μέση Ανατολή. Ελληνικοί αμφορείς και νομίσματα βρέθηκαν σε ανασκαφές βαθιά στην Ανατολική Ευρώπη, μέχρι και στην Λιθουανία. Διαδρομές και σταθμοί ήταν τα ποτάμια και τα λιμάνια του Ευξείνου. Αργότερα, η οδός «από τους Βαράγγους στους Έλληνες», δηλαδή από τη χώρα των Σκανδιναβών Βίκιγκς, μέσω των μεγάλων λιμνών της σημερινής Ρωσίας, του Δνείπερου και του Ευξείνου στην Κωνσταντινούπολη, ήταν μια από τις μεγάλες διαδρομές εμπορευμάτων στον Μεσαίωνα.
Σήμερα, έχουμε όλη την Βαλκανική και την κεντρο-ανατολική Ευρώπη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Λίγο πολύ σύντομα θα ακολουθήσει η Μολδαβία και την Ουκρανία. Η Ουκρανία είναι χώρα μεγάλη με τεράστια παραγωγική ικανότητα στον γεωργικό, στον βιομηχανικό και στον ειδικά αμυντικό τομέα της οικονομίας της, αλλά και με μεγάλες ανάγκες, τωρινές και μελλοντικές, για την ανθεκτικότητα της, την ανοικοδόμηση και την αποκατάσταση των πληγών από την επίθεση και τον πολυετή πόλεμο. Ένας δια ξηράς ολοκληρωμένος Ευρωπαϊκός Παρευξείνιος Άξονας, οδικός και σιδηροδρομικός, ως εμπορική οδός θα είναι συμπλήρωμα των Στενών αλλά και θα συνδέσει απευθείας όλη την Ανατολική, Κεντρική και Νότια Βαλκανική με την Ουκρανία. Από το Κίεβο μέχρι την Αθήνα. Και αύριο, υπό συνθήκες ειρήνης, με την Λευκορωσία, τις τρείς Βαλτικές χώρες, ίσως επεκταθεί και πρός τα ανατολικά, προς την παρευξείνια Νότια Ρωσία (περιοχή Κρασνοντάρ) και τον Καύκασο. Αύριο, με την Ουκρανία εντός ΕΕ, ο μεταφορικός άξονας θα είναι απολύτως αναγκαίος. Καλύτερα ας γίνει από τώρα. Και με ένα ενεργειακό δίκτυο μεγάλης χωρητικότητας, η Ουκρανία, η Ρουμανία, η Μολδαβία, ενδεχομένως και η Ουγγαρία, θα μπορούν να προμηθεύονται καθαρό ηλεκτρικό ρεύμα παραγόμενο από ελληνικά φωτοβολταικά και αιολικά.
Όσοι αδιαφορούν για ένα τέτοιο μέλλον, επειδή νοιάζονται για τις τρύπες στο νερό της ExxonMobil, της Chevron και για τα μετοχικά χαρτοφυλάκια των Αμερικανών ολιγαρχών και των Ελλήνων ιδιοκτητών τάνκερς, μοιάζουν αφόρητα με εκείνους οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι τους «κυνηγούσαν οι Αμερικάνοι» όταν φρόντιζαν για τα deal της Gazprom, ή με τους άλλους που έκαναν υποκλίσεις στον CEO της ρωσικής big one του αερίου.
Γιώργος Β. Ριτζούλης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου