Συνένοχος ο εκδικητικός Γιαχβέ για τις σφαγές στο Ισραήλ και στη Γάζα; Ο σκληρός Αλλάχ; Ο αιμοδιψής Άρης;

Στην πολιτική και στον πόλεμο, ηγέτες και πολέμαρχοι όχι σπάνια επικαλούνται ρητορικά είτε δυνάμεις κάποιου άλλου κόσμου, επουράνιου, είτε το «πνεύμα της ιστορίας» και τις «νομοτέλειες» του. Με υπονοούμενα και νεύματα εμφανίζονται ως μέρος του λόγου τους και επί γης ερμηνευτές των εντολών τους. Ακόμη και στην πλήρως εκκοσμικευμένη και απομαγευμένη εποχή μας.

Όμως η πολιτική και ο πόλεμος είναι τα κατεξοχήν πράγματα του κόσμου τούτου. Αλλά ακόμη κι άν υποθέσουμε ότι δυνάμεις «ιερές» και αλλόκοσμες χώνουν παντού την ουρά τους, και φτάνουν να επεμβαίνουν μέχρι και σε τούτα τα κατεξοχήν εγκόσμια και βέβηλα, στην πολιτική και στον πόλεμο, θα ήταν άδικο να ρίξουμε όλη την ενοχή στο εκδικητικό Πνεύμα της Ερήμου, τον Γιαχβέ της Παλαιάς Διαθήκης, τον οποίο οι άνθρωποι οφείλουν να αποκαλούν όχι με το προσωπικό του όνομα, αλλά Ελοχίμ. Λέξη στον πληθυντικό (της μεγαλοπρεπείας), η οποία σημαίνει Θεότητα, Κυριότητα, Παντοδυναμία. Δηλαδή τον ίδιο που υπό το όνομα Αλλάχ στην συγγενική με τα Εβραϊκά Σημιτική γλώσσα, την Αραβική, υπαγόρευσε με το στόμα του Αρχάγγελου Γαβριήλ το Κοράνι στον Προφήτη Μωάμεθ. Τον ίδιο που ως Πατήρ εκπορεύει το Πνεύμα Του το Άγιο, «το λαλήσαν δια των Προφητών» (του Γιαχβέ) και κάνει εμάς καλούς Χριστιανούς. Και μάλιστα, για εμάς τους Ορθόδοξους, είναι ο αποκλειστικός πομπός του Πνεύματος Του.

Γιατί τί να πεί κανείς για την άμοιρη Γάζα του 332 π.Χ., την μόνη πόλη της Παλαιστίνης που δεν παραδόθηκε αμαχητί στον Αλέξανδρο την Μακεδόνα (όπως δεν παραδόθηκε και η Τύρος της Φοινίκης), αλλά καλά οχυρωμένη αντιστάθηκε επί 3 μήνες, πολιορκούμενη από τα φοβερά Μακεδονικά στρατεύματα, με τις πιο εξελιγμένες πολιορκητικές μηχανές της εποχής να την χτυπούν ανελέητα από στεριά και θάλασσα; Τι να πεί κανείς για τη μοίρα των κατοίκων της όταν τελικά έπεσε; Ο Λούκιος Φλάβιος Αρριανός, ο πιο έγκυρος βιογράφος του Μ. Αλεξάνδρου (Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις), περιγράφει την πολιορκία και άλωση της Γάζας στο τέλος του Δεύτερου από τα επτά Βιβλία της Αναβάσεως του Αλεξάνδρου (2.25.4 - 2.27.7): 

«.... ὡς δὲ ἅπαξ παρῆλθόν τινες ἐντὸς τοῦ τείχους τῶν Μακεδόνων, κατασχίσαντες ἄλλας καὶ ἄλλας πύλας, ὅσαις ἕκαστοι ἐπετύγχανον, δέχονται εἴσω τὴν στρατιὰν πᾶσαν. οἱ δὲ Γαζαῖοι καὶ τῆς πόλεώς σφισιν ἤδη ἐχομένης ξυνεστηκότες ὅμως ἐμάχοντο, καὶ ἀπέθανον πάντες αὐτοῦ μαχόμενοι ὡς ἕκαστοι ἐτάχθησαν· παῖδας δὲ καὶ γυναῖκας ἐξηνδραπόδισεν αὐτῶν Ἀλέξανδρος. τὴν πόλιν δὲ ξυνοικίσας ἐκ τῶν περιοίκων ἐχρῆτο ὅσα φρουρίῳ ἐς τὸν πόλεμον».

 

Αυτοί λοιπόν οι «Γαζαῖοι» πολίτες, «οἱ Ἄραβες» όπως τους αποκαλεί σε μια προηγούμενη παράγραφο ο προσεκτικός Αρριανός, εξακολούθησαν να μάχονται συγκροτημένοι, αλλά μάταια, ακόμη κι όταν μπήκαν στην πόλη οι εχθροί· και σκοτώθηκαν όλοι, μέχρι τον τελευταίο, πολεμώντας στο μέρος όπου ο καθένας τους τάχθηκε («καὶ τῆς πόλεώς σφισιν ἤδη ἐχομένης ξυνεστηκότες ὅμως ἐμάχοντο, καὶ ἀπέθανον πάντες αὐτοῦ μαχόμενοι ὡς ἕκαστοι ἐτάχθησαν»).

Η πιο σκληρή ήταν η μοίρα όσων δεν είχαν την τύχη να είναι ενήλικοι άνδρες και αξιόμαχοι: «Παῖδας δὲ καὶ γυναῖκας ἐξηνδραπόδισεν αὐτῶν Ἀλέξανδρος». Τα παιδιά και οι γυναίκες τους πουλήθηκαν για δούλοι. «Τὴν πόλιν δὲ ξυνοικίσας ἐκ τῶν περιοίκων ἐχρῆτο ὅσα φρουρίῳ ἐς τὸν πόλεμον».

Σε ποιά σκληρή και εκδικητική θεότητα να χρεώσουμε αυτή την άγρια εκδίκηση του Μακεδόνα (ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, κάποια μέρα της τρίμηνης πολιορκίας είχε τραυματισθεί από βλήμα καταπέλτη των πολιορκημένων); Σίγουρα στην υπόθεση εκείνη δεν εμπλέκεται ο εκδικητικός Ιεχωβάς. Οι Άραβες δεν ήταν ακόμη μουσουλμάνοι, ο Προφήτης γεννήθηκε 800 χρόνια μετά. Οι δε Εβραίοι ήταν έξω από τη Γάζα, εκεί όπου είναι και τώρα, και είχαν παραδοθεί χωρίς μάχη. Φταίει άραγε ο σκληρός Ζεύς, ο κεραυνοβολητής; Η ζηλιάρα Ήρα; Η πανούργα και υπεροπτική Αθηνά; Ο άγριος και αιμοβόρος αδελφός της, ο Άρης;
Είναι πιο συνετό να αφήσουμε τις θρησκείες και τους θεούς στις δουλειές τους. Και να αναλάβουμε εμείς, τα εντελώς εγκόσμια έλλογα πλάσματα, δηλαδή τα πολιτικά ζώα, τα ικανά για πολιτική πράξη και για διυποκειμενική αλληλεπίδραση, όλη την ευθύνη για ό,τι κακό στον κόσμο και στην ιστορία. Γιατί άν δεν το δούμε έτσι,  αυτή η «μυθική μέθοδος», η κατά τον Τ. Σ. Έλιοτ «αντικειμενική συστοιχία» (objective correlative), η τόσο παραγωγική και γοητευτική όταν γράφει κανείς ένα ποίημα, ένα δοκίμιο, μια σύντομη επιφυλλίδα όπως τούτη εδώ η τόσο ωραία του Π. Μπουκάλα, εάν ο απαίδευτος αναγνώστης την πάρει κατά γράμμα, μπορεί να γίνει δρόμος που οδηγεί τον νου σε ένα «αναληθές Όλον» (unwahre Ganze, Αντόρνο) ή σε ένα κατηγοριακό σφάλμα, δηλαδή στην ψευδαίσθηση ότι συνδέονται στενά μεταξύ τους σαν να συν-ανήκουν στο ίδιο σύνολο, πράγματα που λογικά ανήκουν σε εντελώς χωριστές κατηγορίες ή κλάσεις.

Άν δεν το δούμε έτσι, στο τέλος της διαδρομής έρχεται κοντά μας ο πειρασμός να σκεφτόμαστε με τρόπο παράδοξα ριζικό, λες και κάποιος «κακός Δημιουργός», είτε τον λένε Ιεχωβά, είτε τον λένε αλλιώς, έφτιαξε έναν «κακό κόσμο». Ετσι ανοίγει ο δρόμος για να εισχωρήσουν στην πολιτική θεωρία και πράξη οι πιο σκληρές και πιο πολιτικές εκδοχές της πανάρχαιας μεταφυσικής διπολικής εικοτολογίας των Γνωστικών, οι οποίες συνεχίζονται απτόητες στον νεωτερικό κόσμο με εκδοχές εντελώς εκκοσμικευμένες (μερικές αυτοπαρουσιάζονται ακόμη και ως «υλιστικές»). Έτσι αποποιούμαστε την ευθύνη - την πολιτική ευθύνη - για ό,τι κακό στον κόσμο και τη φορτώνουμε στον ένα ή τον άλλο πανίσχυρο αλλά κακό «Δημιουργό» και «Κυρίαρχο». «Υπερκόσμιο» ή εγκόσμιο.

Όμως στην πράξη, τη φορτώνουμε σε ανθρώπους ή και σε ολόκληρους λαούς, οι οποίοι - υποτίθεται - υπηρετούν και λατρεύουν αυτές τις «κακές Θεότητες» και Κυρίαρχες Δυνάμεις. Π.χ. το χρήμα, για να αναφέρουμε την πιο εκκοσμικευμένη. 

Αυτή η πολιτική εικοτολογία, η τόσο ασυμβίβαστη επειδή το «ασυνείδητο» της είναι θεολογικό, μια πίστη που ντύνεται ένδυμα γνώσης, μια αυθαιρεσία που υποδύεται την μετά λόγου πράξη, είναι ίσως το βαθύτερο μυστικό που ενώνει ποικίλες και αντιτιθέμενες ιδεολογίες της ασυμφιλίωτης σύγκρουσης. Από τον κοινό, χοντροκομμένο αντισημιτισμό (που έχει στο μυαλό μόνον Ροτσίλντ, Σόρος και λεφτά) έως την εκλεπτυσμένη πολιτική θεολογία του Καρλ Σμιτ για «Κατέχοντες» και «Κυρίους του κόσμου τούτου» (Die Fürsten dieser Welt), είτε υπό την «δεξιά», είτε υπό την «αριστερή» ανάγνωσή της.

 

Γ. Ρ.  

 

Θάνος Λίποβατς: Δοκίμιο για την Γνώση και τον Γνωστικισμό, Πόλις 2006

Micha Brumlik: Οι γνωστικοί - Το όνειρο της αυτολύτρωσης του ανθρώπου, Νήσος 2006