Το λεξικό της Britanica (The Britannica Dictionary) γράφει τα εξής: «At the end of the day», όταν χρησιμοποιείται μεταφορικά, είναι ιδιωματική έκφραση η οποία σημαίνει κάτι παρόμοιο με το «in the end». Δηλαδή σημαίνει «finally» ή και «when everything is considered».
Αυτά, οι σχολαστικοί κουτόφραγκοι. Όμως, να την, πετιέται! Εδώ και λίγα χρόνια, Έλληνες πολιτικοί θεωρούμενοι ως σοβαροί, αλλά και ημεδαποί δημοσιογράφοι, όχι οικοδεσπότες πρωινάδικων, εθίστηκαν να επαναλαμβάνουν την φράση «στο τέλος της ημέρας». Καθημερινά, σαν πολυβόλα. Με αυτά τα αγγλολεβαντίνικα ή greeklish σε προφορική έκδοση, θέλουν να πουν «τελικά», «σε τελευταία ανάλυση» ή «άν όλα ληφθούν υπόψη». Ίσως το Σολωμικό «ελευθερία και γλώσσα» άλλο δεν φέρνει στον νου τους παρά την (κατά τα γούστα) «ελευθερία» στην γλώσσα. Όμως τα Ελληνικά τους μην τα κλαις. Γιατί είναι φανερό ότι δεν τους αρέσουν ούτε τα «Οξφορδιανά» Αγγλικά. Παρόλο που αυτά έμαθαν, όπως όλοι μας, σε σχολές ξένων γλωσσών. Και μερικοί σε καλά Κολλέγια.
Ποιά Αγγλικά προτιμούν λοιπόν, αυτοί οι σοβαροί, κατά τα κοινώς παραδεκτά, Έλληνες πολιτικοί και δημοσιογράφοι; Ας δούμε τι γράφει ο Ben Yagoda, συγγραφέας και συνταξιούχος καθηγητής Αγγλικής Γλώσσας και Δημοσιογραφίας στον ιστότοπο Not One-Off Britishisms, γνωστό και ως NOOBS:
[...] Η φράση «At the end of the day» («στο τέλος της ημέρας») δεν είναι μόνον κλισέ, τετριμμένη, αλλά επίσης πομπώδης και σοβαροφανής· γι αυτό και δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι βρήκε ιδιαίτερα ευρεία χρήση στο Κοινοβούλιο. Το 1858, ο Φιλελεύθερος Μέλος της Βουλής των Κοινοτήτων Γουίλιαμ Γκλάντστοουν [William Gladstone, ο μετέπειτα πρωθυπουργός] είπε: «Φθάνοντας λοιπόν στο τέλος της ημέρας, η Ρωσία υποστήριξε την ένωση». Το 1896 ένας άγνωστος ομιλητής είπε: «Και τώρα, στο τέλος της ημέρας, είχαν μια κυβέρνηση η οποία ψηφίστηκε από μια μεγάλη πλειοψηφία με σκοπό την απονομή δικαιοσύνης [...]»
Ο Ben Yagoda παραθέτει και έναν πίνακα από το Hansard Corpus (British Parliament), ο οποίος δείχνει ότι η φράση γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στο Κοινοβούλιο κατά τη διάρκεια του 20ού Αιώνα:
Ο πρώτος αριθμός υποδεικνύει πόσες φορές η φράση «At the end of the day» ειπώθηκε στο Κοινοβούλιο την κάθε δεκαετία: Δώδεκα την δεκαετία του 1900, 36 την δεκαετία του 1910, μέχρι και 3.845 την δεκαετία του 1980. «Μετά, η χρήση της άρχισε να μειώνεται», συμπεραίνει ο Yagoda.
«Ο κύριος λόγος για την μείωση», συνεχίζει ο Yagoda, «ήταν μάλλον η αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι πρόκειται για φράση κλισέ, τετριμμένη, σοβαροφανή. Πράγματι, ήδη το 1986, ο αρθρογράφος των New York Times William Safire, παραπονέθηκε γι' αυτήν και την αποκάλεσε “όρο του συρμού”. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα ο Safire επέστρεψε στο θέμα. Υποκινούμενος από το παράπονο ενός αναγνώστη, εξέτασε μια συνέντευξη μεταξύ του Tim Russert του καναλιού NBC και του προέδρου της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών Terry McAuliffe. Διαπίστωσε ότι ο McAuliffe χρησιμοποίησε την φράση [...] δεκαεπτά φορές στα δώδεκα λεπτά που μίλησε στον αέρα: “Στο τέλος της ημέρας κερδίσαμε στα συγκεκριμένα ζητήματα”· “στο τέλος της ημέρας, αν καταμετρηθούν όλες οι ψήφοι [...]”· “Δεν συνέβη ανατροπή στο τέλος της ημέρας”.Η ενόχληση για την κλισέ φράση “στο τέλος της ημέρας” συνεχίστηκε με γοργούς ρυθμούς. Σε μια έρευνα της Plain English Campaign το 2004, οι ερωτηθέντες την επέλεξαν ως την νούμερο ένα πιο ενοχλητική φράση-κλισέ. Την δεύτερη θέση στην δημοσκόπηση αυτή μοιράστηκε η φράση “αυτή τη στιγμή” (“at this moment in time”) και η συνεχής χρήση του “like” [με την σημασία του επιρρήματος “όπως”] λες και είναι μια μορφή σημείου στίξης. Η φράση “με όλο τον σεβασμό” (“with all due respect”) ήρθε τέταρτη. Και το 2010, ένας αθλητικογράφος της Pittsburgh Post-Gazette απένειμε το ετήσιο Trite Trophy στο “τέλος της ημέρας” ως το πιο κραυγαλέο κλισέ της χρονιάς.
Σε αντίθεση με το Κοινοβούλιο, όπως δείχνει αυτό το διάγραμμα Google Books Ngram Viewer, ο χλευασμός δεν έχει επιβραδύνει την δημοφιλία της φράσης στο ευρύτερο κοινό».
 |
| Το ψάξιμο είναι για «the end of the day» αντί για «at the end of the day», επειδή το Ngram Viewer λειτουργεί για φράσεις με μέγιστο αριθμό πέντε λέξεων. Ως εκ τούτου, το γράφημα περιλαμβάνει και μια μη αμελητέα ποσότητα ψευδώς θετικού θορύβου: Δηλαδή, αναφορές στο κυριολεκτικό τέλος της ημέρας (Β.Υ). |
Το διάγραμμα δείχνει επίσης κάτι ενδιαφέρον, μάλλον και αναμενόμενο, για τον ετεροχρονισμό μεταξύ της γλωσσικής «μητροπόλεως» και της «αποικίας», δηλαδή μεταξύ Βρετανίας και ΗΠΑ, καταλήγει ο Yagoda: Στον ανταγωνισμό ψύχωσης με το At the end of the day, «βλέπουμε Βρετανική κυριαρχία στο μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα, έως ότου (μετά από μια Βρετανική υποχώρηση στη δεκαετία του '80) οι Αμερικανοί κέρδισαν το χαμένο έδαφος και, ...στο τέλος της ημέρας, ξεπέρασαν τους ξαδέρφους τους στην άλλη όχθη του Ατλαντικού».
Αναμενόμενο, ίσως και λογικό, να μαϊμουδίζει μια γλωσσική «αποικία» την γλωσσική της «μητρόπόλη». Φαντάζεστε όμως έναν Γάλλο ή Γερμανό πολιτικό ή δημοσιογράφο με στοιχειώδη αυτοσεβασμό και με μια κάποια αίσθηση της μητρικής του γλώσσας (και, κυρίως, με γνώση υποφερτών Αγγλικών), να εκστομίζει ένα ...«À la fin de la journée» ή ένα «Αm Tagesende»;
Με τίποτε. Οι ταλαίπωροι κουτόφραγκοι δεν καταλαβαίνουν πόσο θα προάγονταν ο πολιτικός λόγος τους και η επιρροή τους στα εθνικά τους ακροατήρια, άν μαϊμούδιζαν τα μεγαλοπρεπή αγγλολεβαντίνικα της Wall, του City, του Fox News. Τουλάχιστον ας έπαιρναν το καλό παράδειγμα και ας μετέφραζαν στα Γαλλικά ή στα Γερμανικά τις μαϊμουδίστικες αγγλοσαξωνιές του MEGA και του ΣΚΑΪ. Και της ΕΡΤ, ωιμέ! Οι δύστυχοι κουτόφραγκοι - αυτοί που μόλις προχτές ζούσαν ακόμη πάνω στα δέντρα και έτρωγαν βελανίδια - προτιμούν ένα φτωχό, ταπεινό «enfin» και ένα πεζότατο «Schließlich».
Αντίθετα, οι απόγονοι του Ομήρου - λέμε τώρα - βάζουν τα δυνατά τους για να εντυπωσιάσουν τους ιθαγενείς με χρωματιστά καθρεφτάκια. Τουλάχιστον, ας τα χρησιμοποιούσαν για να καθρεφτισθούν και να δουν τα δικά τους πολιτισμικά πρόσωπα. Τελικά (ή, άν το χούι είναι ανίκητο, «στο τέλος της ημέρας»), αυτό θα ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία αυτογνωσίας.
Γ. Ρ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου