Καρλ Σλέγκελ: Η Ουκρανία διδάσκει την λοιπή Ευρώπη - «Η Ευρώπη είναι τώρα μόνη και όλα επαφίενται στον εαυτό της»

Karl Schlögel : Von der Ukraine lernen. Verhaltenslehren des Widerstands («Μαθαίνοντας από την Ουκρανία: Μαθήματα Αντίστασης)»  →  pdf

 

Το ονομαστό Βραβείο Ειρήνης των Γερμανών εκδοτών και βιβλιοπωλών για το έτος 2025 απονεμήθηκε στον ιστορικό Καρλ Σλέγκελ (Karl Schlögel). Οι ερευνητικές μελέτες και τα πολυάριθμα βιβλία του Σλέγκελ επικεντρώνονται στην ιστορία και το παρόν της Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως στην σύγχρονη Ρωσία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες-μέλη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, στην ιστορία του σταλινισμού, στην ρωσική διασπορά, στην πολιτισμική ιστορία της Ρωσίας και της λοιπής Ανατολικής Ευρώπης, καθώς και στα θεωρητικά προβλήματα της ιστορικής αφήγησης.

Από το 1950 οπότε θεσπίσθηκε το βαραβείο, μεταξύ των άλλων βραβευθέντων είναι νομπελίστες όπως ο Άλμπερτ Σβάιτσερ (1951, Νόμπελ Ειρήνης), Χέρμαν Έσσε (1955), η Νέλλυ Ζαχς (1965), η Λευκορωσίδα Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (2013), ο Ινδός οικονομολόγος Αμάρτια Σεν (2020) και ο Ορχάν Παμούκ (2005), καθώς επίσης ο Σενεγαλέζος ποιητής και πολιτικός Λεοπόλντ Σεντάρ Σανγκόρ (1968), o φιλόσοφος Έρνστ Μπλοχ (1967), η Λέσχη της Ρώμης (ως οργανισμός, 1973), ο Βάτσλαβ Χάβελ (1989), ο Γιούργκεν Χάμπερμας (2001) και η Πολωνο-Αμερικανίδα ιστορικός Άνν Άπλμπαουμ (2024, βλ. και στον παρόντα ιστότοπο). 

To κείμενο είναι η ομιλία του κατά την παραλαβή του βραβείου.

[«Όποιος θέλει την ειρήνη, μιλά για τον πόλεμο» - Βάλτερ Μπένγιαμιν]

[...] Για μένα είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι αυτό το βραβείο μου δίνει την ευκαιρία να μιλήσω σε τούτο τον σημαντικό από ιστορική άποψη τόπο· και μάλιστα, καθώς βρισκόμαστε όχι μόνον στο 75ο έτος από την καθιέρωση του Βραβείου Ειρήνης, αλλά και εν μέσω της νέας παγκόσμιας αταξίας.

Παρατηρώντας αυτήν την νέα κατάσταση, συνειδητοποιούμε με τον πιο οδυνηρό τρόπο τα όρια της ικανότητας μας να κρίνουμε τα συμβαίνοντα και να καταλήγουμε σε συμπεράσματα. Συμβαίνουν τα πιο τερατώδη πράγματα: Μπροστά στα μάτια μας, κάθε μέρα και κάθε νύχτα, ρωσικοί πύραυλοι χτυπούν ουκρανικές πόλεις και η Ευρώπη φαίνεται ανήμπορη ή απρόθυμη να τις προστατεύσει. Μείναμε άναυδοι μάρτυρες του δολοφονικού πογκρόμ της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 και μετά της μετατροπής της Γάζας σε πεδίο μάχης με δεκάδες χιλιάδες αμάχους να είναι τα θύματα. Ο κόσμος δεν δίνει καμιά σημασία στις Αποκαλυψιακών διαστάσεων σκηνές του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν. Αλλά πού, αν όχι εδώ στην Paulskirche [Paulskirche, ο Ναός του Αποστόλου Παύλου]1 της Φρανκφούρτης, είναι το κατάλληλο μέρος για να μιλήσουμε για τρόπους διαφυγής από τον πόλεμο και για να λάβουμε σοβαρά υπόψη το απόφθεγμα του Βάλτερ Μπένγιαμιν: «Όποιος θέλει την ειρήνη, μιλά για τον πόλεμο».2 Ή, σε μια παλαιότερη εκδοχή, «si vis pacem, para bellum».
Όποιος ανατρέχει στις μέχρι τώρα απονομές τούτου του Βραβείου Ειρήνης - και αυτό είναι εύκολο με ένα κλικ στην ιστοσελίδα του - εκ πρώτης όψεως μπορεί να σχηματίσει την εντύπωση, ότι για το θέμα «πόλεμος και ειρήνη» όλα έχουν ήδη ειπωθεί. Άν διαβάσεις τις ομιλίες στις απονομές, μοιάζουν με χρονικό της πνευματικής κατάστασης στην μεταπολεμική Γερμανία. Αρχικά, στα πρώτα χρόνια, όλα επισκιάζονταν ακόμη από τον πρόσφατα τερματισμένο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την καταστροφή που είχε σαρώσει τον κόσμο εκκινώντας από τη Γερμανία. Ο χώρος της τελετής απονομής μόλις είχε αναστηλωθεί από τα ερείπια.

Επενδυτική φούσκα, ψηφιακά σκουπίδια, διαδικτυακά μπάζα -Τοξικά απόβλητα της τεχνητής νοημοσύνης

Δύο άρθρα των Christian Stöcker και Τhomas Fischermann/Heike Buchter για την πραγματική πραγματικότητα στον κλάδο της τεχνητής νοημοσύνης, πέρα από τον ντόρο και την καλλιέργεια προσδοκιών σε επενδυτές και χρήστες. Τρομπάρουν πάλι κοπανιστό αέρα σε μια ακόμη φούσκα; 

1 Τεχνητή νοημοσύνη: Μια φούσκα ψηφιακών σκουπιδιών απειλεί την φούσκα του χρήματος

© Christian Stöcker: Künstliche Intelligenz - Eine Schrottblase bedroht die Geldblase (Der Spiegel, 2.11.2025)

 

Aυξάνεται o φόβος ότι η επενδυτική φούσκα τρισεκατομμυρίων δολαρίων στην τεχνητή νοημοσύνη ετοιμάζεται να σκάσει. Υπάρχει όμως και μια δεύτερη φούσκα της τεχνητής νοημοσύνης: Αποτελείται από όσα παράγουν τα σημερινά μοντέλα ΑΙ και τα συσσωρεύουν στον ψηφιακό χώρο. Ίσως και αυτή η δεύτερη φούσκα αναγκάσει την πρώτη να σκάσει, σύντομα ή αργότερα.

Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν τις επενδυτικές φούσκες ως κάτι καλό. Για παράδειγμα, οι Byrne Hobart και Tobias Huber, δύο συγγραφείς, οι οποίοι ως προς την κύρια απασχόληση τους αλλά τις βασικές πεποιθήσεις τους είναι επενδυτές κεφαλαίων υψηλού ρίσκου (venture capitalists). Στο βιβλίο τους Boom: Bubbles and the End of Stagnation, δημοσιευμένο σε αγγλική γλώσσα πριν από περίπου έναν χρόνο, υμνούν την φούσκα των επενδύσεων, υμνούν τις «μικρές ομάδες ανθρώπων με κοινό όραμα, με τεράστιους οικονομικούς πόρους και με όσο πιο μικρή γίνεται υποχρέωση να λογοδοτούν», υμνούν τα «υπερδραστήρια άτομα» που αλλάζουν τον κόσμο. Επέστρεψε πάλι η θεωρία του «Μεγάλου Ανδρός», μόνον που οι σημερινοί μεγάλοι άνδρες χρειάζονται πολλά, πάρα πολλά χρήματα.
Είναι ενδιαφέρον και αξιοπερίεργο ότι μερικά από τα βασικά παραδείγματα του βιβλίου είναι έργα κυβερνήσεων και κρατών: Λόγου χάρη, η δημιουργία της ατομικής βόμβας με το «Πρόγραμμα Μανχάτταν» ή το αμερικανικό πρόγραμμα προσελήνωσης [«Απόλλων»]. Και τα δύο ελάχιστη σχέση είχαν με ιδιωτικό κεφάλαιο. Στη συνέχεια, οι δύο συγγραφείς βάζουν και το κρυπτονόμισμα Bitcoin στην ίδια κατηγορία επιτευγμάτων.

Από τον «Κάθετο Διάδρομο» προς έναν μεταφορικό - ενεργειακό Ευρωπαϊκό Άξονα Αλεξανδούπολης - Οδησσού

Μετά την περιοδεία του Βολόντιμιρ Ζελένσκι σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, την επίσκεψη του στην Αθήνα και την συμφωνία για μεταφορά επαναεριοποιημένου φυσικού αερίου LNG (αμερικανικής ή και άλλης προέλευσης) στην Ουκρανία μέσω Ελλάδας, αξίζει η επαναδημοσίευση του τελευταίου και καταληκτικού μέρους του άρθρου «Αναλώσιμο πιόνι στην ενεργειακή και γεωπολιτική σκακιέρα - Παρευξείνιος Άξονας ή τρύπες στο νερό;» (6 Νοεμβρίου 2025). Το άρθρο είχε ως αντικείμενο την όλη ενεργειακή πολιτική, ωστόσο το τελευταίο μέρος του αφορά ακριβώς την διευρωπαϊκή ενεργειακή και εφοδιαστική διασύνδεση.  Με μικρές επιμέρους προσθήκες.

Οδησσός, Σιδηροδρομικός Σταθμός (από το εσωτερικό)

Από την Οδησσό και το Κίεβο μέχρι την Αθήνα - όπως παλιά «από τους Βαράγγους στους Έλληνες»

Ο «Κάθετος Διάδρομος» (κακή ονομασία) Αλεξανδούπολης - Οδησσού, τον οποίο είχε δηλώσει κάποτε ότι επιχειρεί να προωθήσει στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και ο ίδιος ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο φάλτσος στην ενεργειακή στρατηγική, μπορεί να γίνει ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό γεωοικονομικό και γεωπολιτικό εγχείρημα μακράς πνοής, ευεργετικό για την χώρα μας και την ήπειρο μας. Αρκεί να πάρει πράγματι την περιεκτική μορφή ενός εφοδιαστικού και ενεργειακού Eυρωπαϊκού Παρευξείνιου άξονα.

Αυτό που πράγματι χρειάζεται, είναι ένας ευρωπαϊκός «κάθετος διάδρομος» πολλαπλασιασμένος επί τρία. Οδικός, σιδηροδρομικός και ενεργειακός. Από την Αλεξανδρούπολη μέσω Μπουργκάς, Βάρνας και Κωνστάντσας (εναλλακτικά μέσω Ρούσε και Βουκουρεστίου), προς Βραΐλα/Γαλάτσι ή Ιζμαήλ - στην έξοδο του πλωτού Δούναβη προς την θάλασσα - με προορισμό την Οδησσό. Έξι ή επτά μεγάλα λιμάνια, γύρω στα 780 χιλιόμετρα διαδρομή. Και σύνδεση με την ποτάμια πλωτή λεωφόρο του Δούναβη στο Ιζμαήλ και Βραΐλα/Γαλάτσι, ή και πιο ψηλά στο ποτάμι, στο Ρούσε. Μεικτός άξονας, ο οποίος ως προς τις μεταφορές θα είναι συμπληρωματικός της θαλάσσιας οδού από τον Εύξεινο Πόντο προς το Αιγαίο μέσω των Στενών του Βοσπόρου και του Ελλήσποντου.

Χωρητικότητες υπόγειων εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου (UGS) της Ουκρανίας (σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα)  - πηγή © Ukrtransgaz

Πετρελαιοχώρες εναντίον «Κρατών της Ηλεκτρικής Ενέργειας»

της Σουζάνε Γκέτσε

 

© Susanne Götze: Kampf der Welten - Ölländer gegen Elektrostaaten, Der Spiegel, 8.11.2025, αρχειοθετημένο και εδώ

 

Ήδη από την έναρξη της 30ής Διάσκεψης Κορυφής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) στην Βραζιλία, ένα είναι σαφές: Ολοένα και περισσότερο η Διεθνής Κοινότητα χωρίζεται σε δύο μπλοκ. Η διαχωριστική γραμμή αφορά λιγότερο την ίδια την προστασία του περιβάλλοντος και περισσότερο απτά οικονομικά συμφέροντα. Τρία μαθήματα από την συνάντηση αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων και τις απουσίες άλλων ομολόγων τους, από την Susanne Götze, απεσταλμένη του Spiegel στο Μπελέμ της Βραζιλίας

Οι δρόμοι γύρω από το κεντρικό Δημοτικό πάρκο στο Μπελέμ της Βραζιλίας μυρίζουν ακόμη πίσσα, το χρώμα στον πρόσφατα χαραγμένο και σηματοδοτημενο ποδηλατόδρομο είναι μόνο λίγων ημερών και στο κλιματιζόμενο συνεδριακό κέντρο εξακολουθούν να ακούγονται ήχοι σφυριών και πριονιών. Οι τουαλέτες ακόμη δεν έχουν νερό. Λίγες μέρες πριν από την επίσημη έναρξη της 30ής Διάσκεψης Κορυφής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, πολλά φαίνονται ακόμη να είναι προσωρινές λύσεις υπό κατασκευή.
Όμως, στο τέλος τούτης της εβδομάδας, πολιτικές διασημότητες περπατούσαν ήδη στις μισοτελειωμένες αίθουσες: 57 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων ήρθαν στην πόλη της βόρειας Βραζιλίας, στον Αμαζόνιο. Ανάμεσα σ΄ αυτούς είναι ο Γερμανός Καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και η πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Φυσικά και ο ίδιος ο οικοδεσπότης, ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα.

Ωστόσο, τέσσερις από τους πέντε μεγαλύτερους ρυπαντές του κλίματος, η Κίνα, οι ΗΠΑ, η Ινδία και η Ρωσία, έστειλαν μόνον αντιπροσώπους ή δεν παρευρέθηκαν καθόλου.

Belem: Στάρμερ, Λούλα ντα Σίλβα Πρίγκηπας Ουίλιαμ   © BBC

Drill baby, drill - «Βλέπουν την Ευρώπη ως απειλή επειδή θέλουν να κρατήσουν ζωντανές τις χρυσές δουλειές τους»

του Μίχαελ Μπάουχμύλλερ

 

Michael Bauchmüller: Sie wollen ihre Geschäfte retten, und nicht das Klima, Süddeutsche Zeitung, 9.11.2025, αρχειοθετημένο και εδώ

 
Σύνοδος Κορυφής για τη Γη. Αυτό ήταν το όνομα της εκδήλωσης από την οποία ξεκίνησαν όλα. Ήταν το 1992, στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Ο κόσμος είχε αφήσει πίσω τον Ψυχρό Πόλεμο. Η δημοκρατία, η ελευθερία, η οικονομία της αγοράς, όλα αυτά φαινόταν να βρίσκονται σε άνοδο παντού στον πλανήτη. Ήταν καιρός, έτσι αποφάσισαν τα κράτη, να αντιμετωπίσουν από κοινού τα κοινά προβλήματα, προπαντός την εξαφάνιση ζωικών και φυτικών ειδών και το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Ο Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ ζήτησε από τη διάσκεψη να στείλει ένα «μήνυμα αλληλεγγύης, ισότιμης συνεργασίας μεταξύ όλων των λαών και κοινής ευθύνης για τον έναν και μοναδικό κόσμο μας». Μεταξύ των αποτελεσμάτων της Συνόδου Κορυφής για τη Γη ήταν η Σύμβαση -Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή, η μητέρα όλων των διασκέψεων για το κλίμα.

Και τι κάνουν άλλοι; Εξυμνούν τις παλιές καλές εποχές, Δηλαδή τις γενεσιουργές εποχές των προβλημάτων.
Τούτη την Δευτέρα, τα Ηνωμένα Έθνη επιστρέφουν στην γενέτειρα αυτών των διασκέψεων Βραζιλία, στη Σύνοδο Κορυφής Νο. 30 στο Μπελέμ, στον Αμαζόνιο. Δύσκολα θα μπορούσαμε να φανταστούμε τον κόσμο τόσο διαφορετικό, τόσο πιο ζοφερό, σε σύγκριση με το πώς φαινόταν πριν από 33 χρόνια. Σε σύγκριση με το 1992, ο αριθμός των δημοκρατιών στον κόσμο έχει συρρικνωθεί και πάλι. Στις ΗΠΑ, ο Πρόεδρος τους ποδοπατά την επιστημονική γνώση και το αίσθημα ευθύνης για τον κόσμο, κηρύσσει προστατευτισμό αντί για ελευθερία. Σε όλο τον κόσμο, και στην Ευρώπη, τα κράτη οπισθοχωρούν για να κλειστούν στο καβούκι του εθνικισμού. Παντού οι λαϊκιστές εξυμνούν το παρελθόν των ορυκτών καυσίμων, το προβάλλουν ως τις δήθεν παλιές καλές μέρες, διαστρεβλώνοντας τα γεγονότα· και έχουν επιτυχίες κάνοντας αυτό το έργο. Ενώ χθες οι άνθρωποι καρπώνονταν τα μερίσματα της ειρήνης, σήμερα η συζήτηση επικεντρώνεται στην «ικανότητα για πόλεμο».
Αυτές είναι οι χειρότερες συνθήκες που μπορούμε να διανοηθούμε, για να διεξαχθεί μια διάσκεψη για το κλίμα, η επιτυχία της οποίας εξαρτάται από την εξεύρεση κοινού εδάφους και συναίνεσης, από την προθυμία για συμβιβασμό και από την αίσθηση ευθύνης για τον κόσμο. Το μεγάλο ερώτημα το οποίο θα τεθεί γι' αυτήν την COP30 στο Μπελέμ, είναι το εξής: Μπορούν τα κράτη να συνεχίσουν να επιδιώκουν κοινούς στόχους, όταν ένας αυξανόμενος αριθμός από αυτά σκέφτεται μόνον το δικό του καλό; Η απάντηση είναι: Ναι, μπορούν. Αλλά θα τα καταφέρουν;

Αναλώσιμο πιόνι στην ενεργειακή και γεωπολιτική σκακιέρα - Παρευξείνιος Άξονας ή τρύπες στο νερό;

Η Ελλάδα, όπως όλη η Μεσογειακή ζώνη, είναι hotspot της πλανητικής κλιματικής κρίσης, περιοχή συγκριτικά μεγάλης έντασης και επικινδυνότητας στην νέα εποχή, λένε οι ειδήμονες. Προφανές ότι ο πρωθυπουργός της έπρεπε αυτές τις μέρες να βρίσκεται εκεί όπου βρίσκονται Ευρωπαίοι πρωθυπουργοί και πρόεδροι όπως η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ο Εμμανουέλ Μακρόν της Γαλλίας, ο Κιρ Στάρμερ του Ηνωμένου Βασιλείου, o Πέδρο Σάντσεθ της Ισπανίας, ακόμη και ο «μια στο καρφί και τρεις στο πέταλο» Φρίντριχ Μερτς. Μάλιστα ο Μερτς, στο πλευρό του οικοδεσπότη, δήλωσε ότι «θα κρατήσει ψηλά τη σημαία της πολυμερούς συνεργασίας». Ο κ. Μητσοτάκης έπρεπε να είναι στο Belém της Βραζιλίας, εκεί όπου διεξάγεται η 30ή Διάσκεψη Κορυφής του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30).

Αντ΄αυτού, ο κ. Μητσοτάκης επέλεξε, κατά τις ημέρες έναρξης της COP30 να καυχηθεί ότι η κυβέρνηση του έκλεισε συμφωνία ώστε επιτέλους, «θα γίνει στην Ελλάδα η πρώτη ερευνητική γεώτρηση μετά από 40 χρόνια».  Εννοεί την (ευτυχώς αβέβαιη) προοπτική υποθαλάσσιων γεωτρήσεων της αμερικανικής ExxonMobil στο Ιόνιο για εξόρυξη κοιτασμάτων αερίου ή πετρελαίου. Καυχήθηκε επίσης, ότι «η Ελλάδα αποτελεί την φυσική πύλη εισόδου του αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου» (LNG) σε όλη την Ευρώπη.

© Metrópoles, 6.11.2025

Σλάβοϊ Ζίζεκ: «Χωρίς το 1968 ο Τραμπ είναι αδιανόητος» - «Η Αριστερά να υποστηρίξει την απλή, οικογενειακή ζωή»

Οι 3-4 σοβαρές γερμανικές εφημερίδες πανεθνικής κυκλοφορίας, όπως και οι αντίστοιχες γαλλικές, βρετανικές ή και αμερικανικές, στις έντυπες και στις ηλεκτρονικές τους εκδόσεις έχουν κρατήσει κάτι από την «συντηρητική» και παραδοσιακή νοοτροπία του παλιού Τύπου, το οποίο στην Ελλάδα έχει χαθεί εδώ και καιρό. Εκεί δεν έχει εγκαταλειφθεί η συνήθεια να φιλοξενούν πότε-πότε και γραπτά που παραβιάζουν στερεότυπα. Φυσικά οι εκάστοτε ατζέντες με τα φίλτρα τους ασκούν παντού τις εξουσίες τους. Ωστόσο, το να περιχαρακωθούν εντελώς επικοινωνιακά άβατα, να απαγορευθούν για θέματα «εκτός ατζέντας» και για αμφιλεγόμενους δημοσιολογούντες, εκεί είναι, ευτυχώς, ακόμη ανέφικτο. 

Όταν ο Peter Thiel συνάντησε τον Jordan Peterson: «Να γιατί σταματήσαμε να προοδεύουμε στις ΗΠΑ»

Ιδού λοιπόν ο Σλάβοϊ Ζίζεκ, ο αντιφατικός, ο «ρευστός» στις πεποιθήσεις όσο και οι καιροί μας (Ζ. Μπάουμαν). Ο πληθωρικός Σλοβένος, ο πριν λίγα χρόνια επιδραστικός στην οικεία μας «ριζοσπαστική Αριστερά», μας προέκυψε εκ βάθρων επαναξιολογητής των τωρινών ιδεών και αξιών της. Όχι σε ρόλο μεταμελημένου που αλλαξοπίστησε, αλλά σε ρόλο επίδοξου προτεστάντη. Διαμαρτυρόμενος. Όχι Ντονμές, αλλά επίδοξος Λούθηρος. Αυτός ο προτεστάντης πάει παντού, βάζει πειρασμούς και στο Βατικανό και στην Μέκκα. Ο Ζίζεκ γράφει τακτικά ακόμη και στην γερμανική Welt, στην ναυαρχίδα των «αντιαριστερών» (και, κυρίως, αντίθετων στην ενεργειακή μετάβαση) πολιτισμικών πολεμιστών του γερμανόγλωσσου Τύπου. Ιδού όμως τι συζήτηση ανοίγει, ανοίκεια για παλιούς φίλους του, ωστόσο εξαιρετικά επίκαιρη, σε εντελώς πρόσφατη συνέντευξη του στην Zeit του Αμβούργου, εβδομαδιαία ναυαρχίδα ενός πολύ διαφορετικού μιντιακού υποδείγματος στη Γερμανία, Σοσιαλδημοκρατικών κλίσεων, αλλά ποτέ φερέφωνο μονοδιάστατης πολιτικής. Στο παρελθόν εκδότης της Zeit υπήρξε ο Σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ.

Επικεντρώνοντας στο κίνημα MAGA, ο Ζίζεκ τεκμηριώνει, λίγο ή πολύ πειστικά, ότι χαρακτηριστικά της σημερινής Ακροδεξιάς είναι η ξεδιαντροπιά, η διαστροφή, η ανηθικότητα, η επίθεση στις παραδοσιακές αξίες. Ο φασισμός της είναι ξεδιάντροπος, άσεμνος, αποδομητικός, εν ολίγοις μεταμοντέρνος, ελευθεριακός (libertarian). Το άκρο αντίθετο του συντηρητισμού, άν η λέξη σημαίνει ακόμη αυτό που ξέραμε. «Χωρίς το 1968, ο Τραμπ είναι αδιανόητος». Ο Ζίζεκ ρέπει εκ φύσεως στην υπερβολή, όπως έκανε αλλιώς και το 2013 για την ευρωκρίση.

Τούτων δοθέντων, πώς να αντιδράσει η δημοκρατική μερίδα; Ο προτεστάντης Ζίζεκ αμφισβητεί την εκκλησιαστική παράδοση της Αριστεράς, αλλά πιστεύει ακόμη σε μια μεταρρύθμιση με συνέχεια, από την αστική επανάσταση και τον Ροβεσπιέρο, τότε που καθιερώθηκε το γραμμικό, μονοδιάστατο σύστημα πολιτικών συντεταγμένων «Δεξιά-Κέντρο-Αριστερά». Δίνει συμβουλές «στην Αριστερά», στο ιδεατό όλον της. Της συνιστά «να είναι πραγματιστική», να λάβει υπόψη την καταστροφή του περιβάλλοντος, «να υπερασπίζεται τις οικογενειακές αξίες», να υποστηρίζει «μιαν απλή, ηθική ζωή», να υπερασπίζεται αξίες θεωρούμενες ως συντηρητικές επειδή αυτοί που αποκαλούνται συντηρητικοί τώρα «βιάζουν αυτές τις αξίες, έχουν γίνει άσεμνοι, αναξιοπρεπείς, ανήθικοι και βίαιοι». Συνιστά «στην Αριστερά» να αντιδρά στην ανηθικότητα με ηθικότητα. Να διεκδικεί ηθική ηγεμονία. Της προτείνει ολική επαναφορά του Γκράμσι, αντί της «δικαιωματικής» αριστερής πολιτικής των κατακερματισμένων ταυτοτήτων.

Ο Ζίζεκ ανοίγει μια πληγή κακοφορμισμένη. Ουσιαστικά συμφωνεί ότι ο σύγχρονος κόσμος μας βιώνει μιαν αποτυχία ιστορικών διαστάσεων. Ο ίδιος, πάντα της υπερβολής, τώρα ελπίζει μόνον στο «θαύμα». Ρευστός και αντιφατικός ως συνήθως, αλλά φαίνεται πώς κάνει μια πρώτη διάγνωση. Ποιός; Ο Ζίζεκ! Ο Ζίζεκ προσπαθεί να καταλάβει, παρά το δικό του «νεκρό βάρος του παρελθόντος» φορτωμένο στην πλάτη του, την ώρα που άλλοι, υποτίθεται με ισχυρότερη φρόνηση, κάνουν πως δεν βλέπουν τον τρελό ελέφαντα που κάνει λίμπα όλο το μαγαζί με τα γυαλικά.

Η μέσα ασθένεια, βαθιά στο κοινωνικό σώμα, η οποία προκαλεί την αποτυχία και κάνει ελκυστική την κατά Ζίζεκ ξεδιαντροπιά, διαστροφή και ανηθικότητα - κυρίως όμως τον ανορθολογισμό - συνδέεται με τρόπους ζωής αναπόσπαστα αλληλένδετους με τον όψιμο καπιταλισμό· ή με την «διαλεκτική του διαφωτισμού», άν κάνουμε χρήση άλλων εννοιών. Το μάτι αυτού του πολιτισμικού τυφώνα, μέσα στον οποίο «καθετί το στερεό ρευστοποιείται και εξατμίζεται, καθετί το ιερό βεβηλώνεται», είναι η όλο και πιο σκληρή αποσύνδεση ελευθερίας και αναγκαιότητας, κοινωνίας και φύσης.

Η αστική-φιλελεύθερη και αριστερή απαγόρευση της αξιολόγησης των τρόπων ζωής με κριτήρια ορθολογικά και ηθικά, η απαγόρευση κάθε δημόσιας συζήτησης περί το ευ ζην, ανέκαθεν εμπόδιζε να δούμε πώς και από πού αντλεί ενέργεια και θεριεύει ο τυφώνας. Αντλεί από την φύση, την εξωτερική που περιβάλλει τις κοινωνίες και από την εσωτερική, την «μέσα φύση» του ανθρώπου. Τώρα, αυτό το ταμπού, το ιερό anything goes, το οποίο σέβονται υπερήφανα οι φιλελεύθεροι και οι πιο πολλοί «μετά το ΄68 αριστεροί», έγινε όπλο κοφτερό στα χέρια των νέου τύπου εθνικολαϊκιστών και λαϊκοφασιστών, των libertarian απολυταρχικών: Δικαίωμα τους είναι, μας λένε κατάμουτρα, όπως στον ιδιωτικό έτσι και στον δημόσιο βίο  τους, να  πορεύονται όσο αυταρχικά, άσεμνα, ιδιοτελώς και ανεξέλεγκτα θέλουν. Διότι αυτοί μπορούν. Απαγορεύεται το απαγορεύειν. Αnything goes παντού, δηλαδή κάτω οι κανόνες και οι ρυθμίσεις, όλα είναι θεμιτά, όλα επιτρέπονται. Οι κοινωνικοί, οι ενδοεθνικοί και οι διεθνείς κανόνες συμπεριφοράς είναι ανελευθερία, δεσμά, εδώ συνέπιπταν ο Χάγιεκ με τον Καρλ Σμιτ, ο αντικρατικός φιλελεύθερος με τον σκληρό απολυταρχικό. Πράγματι είναι δεσμά, εμπόδια για τους ισχυρούς της στιγμής. Ευεργετικά δεσμά για τους λοιπούς. Ο  Ζίζεκ κατανοεί ότι το εργαλείο έχει αλλάξει χέρια. Το ίδιο το ζήτημα των τρόπων ζωής είναι θέμα συζήτησης προς το παρόν απρόσιτης για τρόπους κοινωνικής και φιλοσοφικής σκέψης, τους οποίους, κατά καιρούς ακολούθησε και ο Ζίζεκ. Προς το παρόν, ο Σλοβένος κάνει ένα βήμα μπροστά επειδή κατεβαίνει από την νεφελοκοκκυγία για να πατήσει στο σκληρό αλλά γερό έδαφος του μέντορα του, του Χέγκελ: «Was vernünftig ist, das ist wirklich; und was wirklich ist, das ist vernünftig» («Αυτό που είναι λογικό, είναι πραγματικό. Και αυτό που είναι πραγματικό, είναι λογικό»).

Η δημοσίευση στην © Zeit: «Trump ist ein Faschist, aber ein libertärer Faschist» - Der Philosoph Slavoj Žižek sieht MAGA auf dem Weg in eine totalitäre Bewegung. Hier spricht er über die Zukunft des Westens - und Fehler der Linken, συνέντευξη στον Louis Pienkowski, Die Zeit, 6.10.2025 (→ αρχειοθετημένη και εδώ ←)

Γ. Ρ.

DIE ZEIT: Κύριε Ζίζεκ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και οι MAGA σύμμαχοί του δηλώνουν πιο ανοιχτά από κάθε άλλη φορά ότι θα καταδιώξουν τους πολιτικούς τους εχθρούς. Πώς εξηγείτε την όλο και μεγαλύτερη σκληρότητα του Τραμπ;
Σλάβοϊ Ζίζεκ: Τουλάχιστον ο Τραμπ είναι συνεπής στις προθέσεις του. Στην πρώτη του θητεία, έλεγε πολλά, αλλά η εξουσία του υπόκειτο σε περιορισμούς. Τώρα μπορεί να ενεργεί με αναίδεια και χωρις επιφυλάξεις: Φέρεται σαν διεστραμμένος, απλώς κάνει ό,τι θέλει. Συγκροτεί ειδικές μονάδες της Εθνοφρουράς υπό την άμεση διοίκησή του. Και λέει ανοιχτά ότι σκοπεύει να συλλάβει τον Μπαράκ Ομπάμα, την Χίλαρι Κλίντον και την κυβέρνηση της Καλιφόρνια. Ο Τραμπ είναι φασίστας, αλλά «ελευθεριακός» (libertarian) φασίστας. Γι αυτόν, ελευθερία του λόγου είναι η ελευθερία των ισχυρών να προσβάλλουν τους καταπιεσμένους.
 
Το 2016 είχατε πει ότι προτιμούσατε τον Τραμπ από την Χίλαρι Κλίντον. Σήμερα το βλέπετε αυτό ως λάθος σας;
Όχι, όπως και πριν εξακολουθώ να ρίχνω το περισσότερο σφάλμα για την σημερινή αξιολύπητη κατάσταση στο κατεστημένο του Δημοκρατικού Κόμματος. Δύο φορές, απέρριψαν μια πραγματική εναλλακτική λύση, τον Μπέρνι Σάντερς. Πολλοί αριστεροί φιλελεύθεροι πιστεύουν ότι όλα ήταν καλά μέχρι ότου ο Τραμπ εμφανίστηκε ξαφνικά από το πουθενά. Αλλά η αλήθεια είναι άλλη: Όχι, ο Τραμπ δεν έπεσε από τον ουρανό. Ο Τραμπ είναι ένα σύμπτωμα της αρρώστιας, όλων αυτών που πήγαν λάθος στο παραδοσιακό δημοκρατικό κράτος πρόνοιας. Αν δούμε υπό αυτό το πρίσμα, τώρα πια ο Τραμπ είναι και ένα φετίχ για τους φιλελεύθερους κεντρώους, μια αφορμή και ένας τρόπος για να απωθήσουν τα μεγάλα προβλήματα του δικού τους πολιτικού σχεδίου. Και όσον αφορά το ύφος της πολιτικής των MAGA, ειδικά η Αριστερά θα πρέπει να καταλάβει το εξής: Χωρίς το 1968, ο Τραμπ είναι αδιανόητος.

Μάιος 2013: Όταν ο Σλάβοϊ Ζίζεκ συνάντησε τον Αλέξη Τσίπρα στο 6ο Ριζοσπαστικό Φόρουμ του Ζάγκρεμπ

Διονύσης Σαββόπουλος. Ένας καθρέφτης

Σε τούτα τα Βαλκάνια, σε τούτο τον αιώνα
συνάντησα τους φίλους μου μια νύχτα του χειμώνα
Καθόντουσαν αμίλητοι σε κάτι βράχια
και σαν με είδαν νά `ρχομαι, γουρλώσανε τα μάτια
Γιατί όλο τούτο τον καιρό μ’ είχαν για πεθαμενο
και πίνανε γλυκό κρασί ψωμάκι σιταρένιο
Κι αφού με καλοσώρισαν κι αφού με βαρεθήκαν
κατάλαβαν τη φάρσα μου και μ’ αρνηθήκαν

(Μπάλλος, 1971)

 

Φάνηκε, ακόμη και τούτη την ώρα, πως για κάποιους υπάρχει και αυτό το ερώτημα: Ποιόν Διονύση αποχαιρετήσαμε; Τον Σαββόπουλο πρίν από το Κούρεμα ή τον Σαββόπουλο μετά το Κούρεμα; Και ήταν αυτοί οι δύο τόσο διαφορετικοί όσο λέγεται; Ήταν εκείνος ο δίσκος - ως «χειρότερο δίσκο της σπουδαίας καριέρας του» τον καταδικάζουν μερικοί, όμως έχει την αντίθετη γνώμη ένας που ξέρει όσο λίγοι τι είναι καλή μουσική - η στιγμή που ο Σαούλ αλλαξοπίστησε κι έγινε Παύλος; «Εν δε τω πορεύεσθαι εγένετο αυτόν εγγίζειν τη Δαμασκώ, και εξαίφνης περιήστραψεν αυτόν φως από του ουρανού» - για τους μεν φως φωτεινό  και αγγελικό, για τους απέναντι φως μαύρο, δήλωση μεταμέλειας και προσχώρησης στην πλευρά του σκότους. Τί διάολο, πώς τα κατάφερε, κι από το «Εθνική Ελλάδος γεια σου!» (1983) έφτασε μέσα σε έξι χρόνια στους «Κωλοέλληνες» (1989);

Από την Ρεζέρβα (1979)

Η Πράσινη ενεργειακή μετάβαση επιταχύνει, οι αυτοκρατορίες ορυκτών καυσίμων αντεπιτίθενται

του Κρίστιαν Στέκερ

 

Christian Stöcker: Spickzettel zur Energiewende - Diese Fakten werden Ihr Weltbild verändern, Der Spiegel, 12.10.2025. αποθηκευμένο και στο  https://archive.fo/K1FYn

[Το τέρας αργοπεθαίνει]

Τεράστιες αλλαγές συμβαίνουν τώρα στον κόσμο. Ιδού δέκα από τις πιο αξιοπρόσεκτες:
1. Σε όλο τον πλανήτη, όσον αφορά την εκμετάλλευση πηγών ηλεκτρικής ενέργειας, τίποτα δεν επεκτείνεται τόσο πολύ όσο οι ανανεώσιμες πηγές, δηλαδή η ηλεκτρική ενέργεια η παραγόμενη από ηλιακή και αιολική ενέργεια, καθώς και η αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας σε μπαταρίες. Περίπου διπλάσιες επενδύσεις διοχετεύονται στην λεγόμενη ενεργειακή ηλεκτροτεχνολογία σε σύγκριση με επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα. Το 92,5 % της νέας δυναμικότητας η οποία προστέθηκε παγκοσμίως το 2024 στην παραγωγή ενέργειας, ήταν από πηγές ανανεώσιμες. Το 2023, το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 86 % και το 2022 ήταν ήδη 83 %.
2. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, η Κίνα πρόσθεσε στην ηλεκτροπαραγωγική της δυναμικότητα διπλάσια ποσότητα ανανεώσιμης ενέργειας από ό,τι ολόκληρος ο υπόλοιπος κόσμος μαζί.
3. Τουλάχιστον από το 2024, η Κίνα κερδίζει δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα από τις εξαγωγές ενεργειακής ηλεκτροτεχνολογίας σε σύγκριση με ό,τι κερδίζουν οι ΗΠΑ, η μεγαλύτερη εξαγωγική χώρα ορυκτών καυσίμων στον κόσμο, από τις  δικές της εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Και το χάσμα αυξάνεται. Το 70 % (αιολική ενέργεια) έως 90  % (ηλιακή ενέργεια, μπαταρίες) της παγκόσμιας παραγωγικής ικανότητας ενεργειακής ηλεκτροτεχνολογίας παράγεται στην Κίνα.

Φρανσουά Κυσέ: Η «Γαλλική Θεωρία» έγινε στα Πανεπιστήμια Αμερικανική - είχε όμως και Γερμανική ρίζα

Απόσπασμα από το βιβλίο του François Cusset, French Theory - Foucault, Derrid, Deleuze & Cie et les mutations de Ia vie intellectuelle aux Etats-Unis, Editions La Decouverte, Παρίσι 2003

Εδώ παρουσιάζεται μέρος της ενότητα; «A German Subtext» του  Κεφαλαίου 13 («Worldwide Theory, A Global Legacy») - στα ελληνικά αποδόθηκε από την αγγλική μετάφραση των Jeff Fort, Josephine Berganza και Marlon Jones French theory - how Foucault, Derrida, Deleuze, & Co  transformed the intellectual life of the United States, © University of Minnesota Press, 2008

Όταν ο Μάρτιν Χάιντεγκερ συνάντησε τον Ζακ Λακάν και τον Κώστα Αξελό (1955). Από αριστερά: Heidegger, Axelos, Lacan, Jean Beaufret, Elfriede Heidegger, Sylvia Bataille (σύζυγος του Lacan) © Progressive Geographies/Difundir Psicoanálisis

O Φρανσουά Κυσέ δεν ανήκει στους πολλούς Γάλλους σκληρούς επικριτές της «Γαλλικής Θεωρίας». Απεναντίας προσπαθεί να την βλέπει εποικοδομητικά, φθάνει μέχρι και να υπερτονίζει τα σημεία σύγκλισης της με έργα ορισμένων νεότερων  - «μετά την Φρανκφούρτη» - εκπροσώπων της Κριτικής Θεωρίας. Ωστόσο είδε καθαρά ότι η Γαλλική Θεωρία, όταν μεταλαμπαδεύτηκε στην Αμερική βρήκε εκεί εύφορο έδαφος. Και τα εκεί ισχυρά ρεύματα σκέψης δεν ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα να την ανασκευάσουν. Αντίθετα, η Γαλλική Θεωρία δεν μακροημέρευσε στην γενέτειρα Γαλλία, ενώ στη Γερμανία των προγόνων της εμποδίστηκε εξαρχής. Συνέπεσε με την εποχή που η, επιδραστική τότε, Κριτική Θεωρία, χάρις στο έργο του Χάμπερμας και άλλων της «δεύτερης γενιάς» της, μόλις είχε αποκτήσει για πρώτη φορά γερά κανονιστικά θεμέλια, ενώ επιχειρούσε να θεμελιώσει «οντολογικά» την ουσιαστική (μη εργαλειακή) ορθολογικότητα στην διυποκειμενική αλληλεπίδραση. Αυτό την έφερνε αυτόματα σε σύγκρουση με την απέχθεια της Γαλλικής Θεωρίας για κάθε είδος αξιολογικής και οντολογικής θεμελίωσης της θεωρίας και της πράξης.

Στην Ελλάδα, η «σχολή Αλτουσέρ» ως παράπλευρος κλάδος της Γαλλικής Θεωρίας, απόκτησε νωρίς επιρροή. Ωστόσο επέδρασε μόνον στενά πολιτικά και αγρίως παραναγνωσμένη. Παρά τις δύο μοναχικές εξαιρέσεις του Νίκου Πουλαντζά και του Άγγελου Ελεφάντη, οι οποίοι είχαν ευρύτερους πνευματικούς ορίζοντες και, καθένας με τον τρόπο του, αξιοποίησαν από αυτήν ό,τι μπορούσε να αξιοποιηθεί στις πραγματικές της δυνατότητες, ο «ελληνικής κοπής πολιτικός Αλτουσέρ» δεν ήταν ελιτιστής όπως ο πραγματικός, αλλά προέκυψε αναρχοαριστερίστας ή «αριστερός λαϊκιστής». Μόνη ομοιότητα με τον αυθεντικό Γάλλο ήταν το αδιέξοδο της πολιτικών παραγώγων τους. 

Τα επίμαχα προϊόντα της ωριμασμένης Γαλλικής Θεωρίας - ηθικός και πολιτικός σχετικισμός, «πολιτισμικές σπουδές», «μετααποικιοκρατικές» θεωρίες, queer ιδεολογήματα, μαζί με το βαθύ αντιανθρωπιστικό-αποδομητικό πλαίσιο, μάς ήρθαν πολύ αργότερα, όταν οι Έλληνες έπαψαν να κάνουν μεταπτυχικά στην Γαλλία και στράφηκαν προς την Αμερική και Βρετανία. Μιά επαλήθευση της διάγνωσης του Κυσέ; Στην περίοδο της ελληνικής χρεοκοπίας (2009-2015), φορείς πολιτικής έρευνας υποτίθεται σοβαροί, όπως π.χ. το Ινστιτούτο Νίκου Πουλαντζά, κατακλύζονταν από παρουσίες και δημοσιεύσεις πρώτων ονομάτων της αγγλοσαξωνικά ωριμασμένης Γαλλικής Θεωρίας και παρακλαδιών της, π.χ. της περιβόητης «σχολής του Έσσεξ». Η επιρροή συνεχίζεται, όχι μόνον σε αναρχοαυτόνομους κύκλους αλλά και σε όσους λίγους έχουν απομείνει στην λεγόμενη ριζοσπαστική Αριστερά να βλέπουν και λίγο έξω από τα ελληνικά σύνορα.

Εν τω μεταξύ, η επιρροή της Γαλλικής Θεωρίας στα αμερικανικά Πανεπιστήμια, και κυρίως τα ανορθολογικά, μηδενιστικά παρεπόμενα της στην κοινωνία και στην πολιτική, διάνοιξαν έδαφος και έδωσαν την ευκαιρία να σαλπίσουν την γενική επίθεση τους οι σύγχρονοι κληρονόμοι των «πιο σκοτεινών, των πραγματικά μηδενιστικών σκοτεινών στοχαστών της αστικής τάξης» (Χάμπερμας), δηλαδή το ιδεολογικό ιερατείο των MAGA και οι εν Ευρώπη μιμητές του. Η άσπονδη εχθρότητα της «αντισυστημικής Ακροδεξιάς» εναντίον των «Woke» φιλελεύθερων και αριστερών κρύβει τον παράδοξο μεταξύ τους ανταγωνισμό για deregulation, disruption, αντικρατισμό, αποδόμηση και το κοινό αντι-κανονιστικό, αντι-αξιολογικό μένος. Είναι σαν ανταγωνιστική συνεργασία στο πεδίο του ανορθολογισμού και μηδενισμού. Φυσικά οι πρώτοι είναι ανίκητοι. 

Υπάρχουν άραγε συγγενικοί δεσμοί; Τι σχέση έχουν οι δύο βασιλικοί οίκοι, του Οίκου των Πολιτισμικών Πολεμιστών και των Μεγάλων Πατρίδων αφενός, και του Οίκου των Χρήσιμων Ηλίθιων Εξεγερμένων αφετέρου; Μιντιακά προγεφυρώματα του αναρχοκαπιταλισμού στην Ευρώπη όπως ο Ουλφ Πόσαρντ (Ulf Poschardt), υψηλά ιστάμενος στο πετρελαιοκίνητο μιντιακό συγκρότημα Springer SE, εκδότης της εφημερίδας Welt, του Politico και του Business Insider, μάς βάζουν ιδέες.

Το τελευταίο βιβλίο του υπό τον υποδειγματικά αποδομητικό τίτλο Shitbürgertum («Σκατομπουρζουαζία») είναι «αφιερωμένο» στους ορθολογιστές, μη μηδενιστές αστούς. Σ' εκείνους που δεν υποκλίνονται στον Τραμπ, στον Μασκ, στην AfD και στα ορυκτά καύσιμα. Le jeune homme conservateur, rebelle d'extrême droite, επίμονος προπαγανδιστής του μονοδιάστατου συστήματος πολιτικών συντεταγμένων όσο οι Αμερικανοί ομοϊδεάτες του, αποκαλεί τους εχθρούς αστούς «αριστερούς» αστούς: «Ωφελούνται από το κράτος και τους θεσμούς του και άρα θέλουν να το επεκτείνουν συνεχώς [...] επιχειρηματολογούν με ηθικά επιχειρήματα και θέλουν να απαγορεύουν και να ρυθμίζουν τα πάντα, άν και νοιάζονται μόνον για τον εαυτό τους». Ο Ουλφ Πόσαρντ, όπως και άλλοι του Οίκου του, στην νεότητα τους ξέπλυναν το μυαλό τους με ποτάμια «Γαλλικής Θεωρίας». Τώρα, τα «Γαλλικά» που ακούν από αυτήν οι ορθολογιστές αστοί συνεχίζονται δριμύτερα.Τυχαίο;

Γ. Ρ.

 

Μολονότι οι επιδράσεις της «Γαλλικής Θεωρίας» φτάνουν μέχρι και στα οροπέδια των Άνδεων ή στις πλαγιές του όρους Φούτζι, την πολιτισμική της γενεαλογία πρέπει να την αναζητήσουμε σε έδαφος πολύ πιο κοντινό στην πατρίδα μας την Γαλλία: Ακριβώς στην απέναντι πλευρά του Ρήνου. Στην Γερμανία, υποδέχτηκαν κριτικά τον γαλλικό «νεοστρουκτουραλισμό». Άν και εκεί ήρθε μόνον από μικρό αριθμό πηγών της, ωστόσο η κριτική αντιμετώπιση της ήταν πιο έντονη και προχώρησε σε μεγαλύτερο βάθος, συγκρινόμενη με την κριτική που της έγινε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι παγκόσμιες διαδρομές της γαλλικής σκέψης στην δεκαετία του 1970 μας οδηγούν, εν τέλει, στην Γερμανία και στην δική της φιλοσοφική παράδοση, για την οποία η Γαλλική Θεωρία έδρασε μερικές φορές ως απλός πολιτισμικός διερμηνέας. Η γαλλική διαμεσολάβηση έδωσε την ευκαιρία στην κληρονομιά του Μαρξ, του Χέγκελ, του Νίτσε και του Χάιντεγκερ να συζητηθεί στα ισπανικά, στα ιαπωνικά, ή στις πολλές ποικιλίες της αγγλικής γλώσσας οι οποίες ομιλούνται σε πανεπιστημιουπόλεις όλου του κόσμου. Άλλωστε, όλες οι συνεισφορές της Γαλλικής Θεωρίας, από τον Φουκώ μέχρι τον Ντεριντά, αντιπροσώπευαν, πριν απ' όλα, έναν κριτικό διάλογο με τους δύο κύριους κλάδους της γερμανικής φιλοσοφικής παράδοσης, την χουσερλιανής ή φαινομενολογικής αφενός και της εγελιανής-μαρξιστικής αφετέρου, οι οποίες είχαν εισαχθεί στα γαλλικά πανεπιστήμια από την προηγούμενη γενιά, κατά την περίοδο μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων. Αν και στην δεκαετία του 1980, οι Γάλλοι επικριτές της προσπάθησαν να δαιμονοποιήσουν την τετράδα των Νίτσε, Χάιντεγκερ, Μαρξ και του Αυστριακού, δηλαδή επίσης γερμανόφωνου Φρόιντ (δηλαδή τις θεωρούμενες ως πηγές όλης της Γαλλικής Θεωρίας), με το απλουστευτικό και αναγωγιστικό επιχείρημα ότι η «σκέψη του '68» απλώς «παρέτεινε δουλικά» την ζωή αυτού του «γερμανικού αντιανθρωπισμού»1, θα ήταν πιο ακριβές να περιγραφεί η Γαλλική Θεωρία ως μια δημιουργική επανανάγνωση αυτών των τεσσάρων Γερμανών στοχαστών (με ενσωμάτωση και άλλων πολύ διαφορετικών επιρροών), παρά ως συνέχεια της δομιστικής κριτικής [της αρχικής, π.χ. του Κλωντ Λέβι Στρως] ή της γαλλικής φαινομενολογίας.

Οι Αμερικανοί αντίπαλοί της δεν έκαναν λάθος όταν συνέκριναν την Γαλλική Θεωρία με «επιλεκτική ανάγνωση» και «επιθετική επανανάγνωση» των τεσσάρων «ουσιωδών γερμανικών πηγών».2 Επομένως, αυτό που έλαβε χώρα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν μια αμερικανική ερμηνεία των γαλλικών αναγνώσεων της γερμανικής φιλοσοφίας.

Michel Foucault