Τι θα γινόταν άν έχανε το στοίχημα ο Μακρόν; - Γιόσκα Φίσερ: Το μέλλον της Ευρώπης είναι τώρα στα χέρια της Γαλλίας

© Joschka Fischer: Europe’s Future Now Lies With France, Project Syndicate, 25.6.2024

Αν και τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ είναι τυπικά ίσα, η πραγματικότητα είναι ότι οι διαφορές μεταξύ τους είναι τεράστιες. Η Γερμανία και η Γαλλία είναι τα δύο μεγαλύτερα και τα πιο ισχυρά οικονομικά, αλλά επίσης είναι δύο από τα έξι ιδρυτικά μέλη της ΕΕ. Η δυσανάλογα μεγάλη πολιτική επιρροή τους εντός της Ένωσης είναι αναμφισβήτητη. 

Γαλλία, εκλογές για την Εθνοσυνέλευση 2024. αριστερά πρώτο κόμμα στον 1ο γύρο - δεξιά τελική κατανομή εδρών μετά τον 2ο γύρο

Η Συνθήκη της Ρώμης του 1957 όχι μόνο βοήθησε να επιταχυνθεί η ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο Δυτικής Ευρώπης, αλλά καθιέρωσε επίσης μια νέα (δυτικο-) ευρωπαϊκή πολιτική τάξη πραγμάτων. Οικοδόμησε μόνιμους στερεούς δεσμούς της Δυτικής Γερμανίας και της Γαλλίας, και έτσι εξάλειψε οριστικά την παραδοσιακή πηγή των μεγάλων ενδοευρωπαϊκών πολέμων. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι η συμφιλίωση αυτών των δύο παραδοσιακών εχθρών μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, είναι ο λόγος ύπαρξης της ΕΕ σήμερα.

Πριν συναντηθούν οι δυό χώρες στη δεκαετία του 1950, ως μέλη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, η επί αιώνες έχθρα τους είχε διαλύσει την Ευρώπη με αμέτρητους πολέμους. Με την ολοκληρωτική ήττα και την διχοτόμηση της Γερμανίας το 1945, η Δυτική Γερμανία - υπό την προστασία των ΗΠΑ - και η Γαλλία, είχαν μια ευκαιρία να συμφιλιωθούν και να θέσουν τα θεμέλια για μια διαρκή ειρήνη.

Όμως η πλεύση αυτού του σκάφους δεν ήταν πάντα ομαλή. Το 1954, μια πρώιμη προσπάθεια για να δημιουργηθεί μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα εκτροχιάστηκε, όταν η Γαλλική Εθνοσυνέλευση απέρριψε την ιδέα. Ομοίως, το 2005, οι Γάλλοι, μαζί με τους Ολλανδούς, ανέτρεψαν [με δημοψηφίσματα] μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα Σύνταγμα για την Ευρώπη.

Τώρα, η γαλλική Ακροδεξιά, με την ανάδειξή της ως πρώτο κόμμα στις φετινές εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώθησε τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές. Για άλλη μια φορά, το μέλλον της ΕΕ εξαρτήθηκε από το ερώτημα: Τι θέλουν οι Γάλλοι;

Αυτό το ερώτημα επέστρεψε σε μια ιδιαίτερα δυσοίωνη στιγμή: Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξανάφερε τον πόλεμο στην Ευρώπη, ενώ ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ  φαίνεται προς το παρόν να εκκινά από καλή θέση για να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο τον ερχόμενο Ιανουάριο. Εάν η Εθνική Συσπείρωση (Rassemblement National) της Μαρίν Λεπέν νικήσει στις εκλογές για τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση και ο Τραμπ κερδίσει στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, τι θα γίνει με την Ευρώπη; Έχει το ευρωπαϊκό εγχείρημα τη δύναμη να επιβιώσει εν μέσω τέτοιας σύγκλισης δυνάμεων ανταγωνιστικών προς αυτό;
Σε κάθε περίπτωση η Γαλλία έχει ρόλο αναντικατάστατο στο ευρωπαϊκό εγχείρημα. Εάν κάποτε αποχωρούσε από αυτό είτε η Γαλλία είτε η Γερμανία, η στιγμή εκείνη θα ήταν το τέλος του. Ασφαλώς η ΕΕ έχει άλλα 25 κράτη-μέλη, και όλα είναι σημαντικά - άλλα πιό πολύ και άλλα λιγότερο. Όμως η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει με μια ιταλική κυβέρνηση υπό την ηγεσία ενός κόμματος με νεοφασιστικές ρίζες. Εάν η Γαλλική Ακροδεξιά εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις εκλογές του φετινού καλοκαιριού και η Λε Πεν, συνεχίζοντας, κερδίσει τις Προεδρικές εκλογές το 2027, αυτό θα ήταν ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα.
Η άνοδος των νεοεθνικιστικών στην κυβέρνηση και στην κεφαλή της εκτελεστικής εξουσίας στη Γαλλία, θα απειλούσε τον ίδιο τον ιστό της Ένωσης. Άλλοι ομοϊδεάτες τους πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης, όπως είναι ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν, θα έπαιρναν ακόμη πιο πολύ θάρρος για να σταθούν εμπόδια στη άσκηση πολιτικής από την ΕΕ. Ακόμη χειρότερα, αυτό θα συνέβαινε ακριβώς τη στιγμή που είναι ανάγκη η ΕΕ να ενδυναμώσει τον εαυτό της, ενόψει μιας ευρύτερης γεωπολιτικής και τεχνολογικής αναδιάταξης.
Ενώ η Γαλλία ήταν πάντα επιρρεπής σε εθνικιστικά πολιτικά αφηγήματα, η Γερμανία - εξαιτίας της ιστορίας της - έχει εδώ και καιρό αποκτήσει μια ανοσία ενάντια σε τέτοιες ονειροφαντασίες. Όμως μια νίκη της Εθνικής Συσπείρωσης στη Γαλλία θα ανάγκαζε τους Γερμανούς να βρεθούν αντιμέτωποι με ένα πολιτικό ζήτημα που πιστεύαμε ότι το είχαμε αφήσει οριστικά πίσω μας: Ως Γερμανία, ανήκουμε στην Δύση; Ή μήπως, στην πραγματικότητα, είμαστε σε τελευταία ανάλυση μέρος της Ανατολής;
Τα φιλορωσικά λαϊκιστικά κόμματα στη Γερμανία, όπως η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) και το κόμμα της «Λογικής και Δικαιοσύνης» (Bündnis Sahra Wagenknecht - Vernunft und Gerechtigkeit, εν συντομία BSW) πιέζουν χωρίς περιστροφές για να τεθεί αυτό το ερώτημα. Δυστυχώς, κερδίζουν έδαφος, τουλάχιστον στην [πρώην] Ανατολική Γερμανία.
Μια συμμαχία μεταξύ Τραμπ και Λε Πεν, με τον Βλαντίμιρ Πούτιν να παραμονεύει στο παρασκήνιο, θα επιδεινώσει δραματικά το χάος που ήδη ελλοχεύει και απειλεί την Ευρώπη. Σε μια τέτοια εξέλιξη, οι μεγάλοι νικητές θα ήταν ο Πούτιν και ο γεωπολιτικός προστάτης του, ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Ο Πούτιν θα έκανε ένα αποφασιστικό βήμα προς την επίτευξη του στρατηγικού του στόχου: Να αποκαταστήσει το καθεστώς της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης.
Για την Ευρώπη, αυτό θα σήμαινε κατάρρευση πίσω στον επαρχιώτικο τοπικισμό των μικρών στενοκέφαλων και αλληλομισούμενων κρατών. Θα ήταν μια καθαρή αυτοκαταστροφική πράξη.

Δεδομένου του ταραχώδους παγκόσμιου πολιτικού περιβάλλοντος, ο Μακρόν έβαλε ένα εξαιρετικά ριψοκίνδυνο στοίχημα, προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές. Είναι μια ζαριά που μπορεί κάλλιστα να αποδειχτεί αποφασιστικής σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης. Μια αποτυχία θα μπορούσε και να σημαίνει για την Ευρώπη «rien ne va plus» («μη ξαναποντάρετε στην Ευρώπη» - τίποτε δεν πάει πια καλά).

Ο Γιόσκα Φίσερ, υπουργός Εξωτερικών και αντικαγκελάριος της Γερμανίας σε δύο κυβερνητικές θητείες, από το 1998 έως το 2005, ήταν ηγετική μορφή στο γερμανικό κόμμα των Πρασίνων επί 20 χρόνια. Ως «απόμαχος» της  πολιτικής των κομμάτων μετά το 2005 δραστηριοποιείται ως πολιτικός σύμβουλος και είναι μέλος της υπερκομματικής «Ομάδας Σπινέλλι» για την προώθηση του ευρωπαϊκού φεντεραλισμού, στην οποία διετέλεσαν ως μέλη, μεταξύ άλλων, ο Γκυ Φερχόφσταντ και ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ (ιδρυτικά μέλη), ο Ζακ Ντελόρ, ο Ούλριχ Μπεκ, ο Αμάρτυα Σεν, ο Έλμαρ Μπροκ κ.ά.