«Επιτελείο» σε κυκλώνα, αριστεροί σε βέρτιγκο

Μίλησε κανείς για ανθεκτικότητα;

Ι. Αν το δεί κανείς «στρατηγικά», στη μακρά διάρκεια, η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας το 1962 (η τελευταία μεγάλη αποξήρανση εν Ελλάδι), ήταν μια γιγαντιαία τρύπα στο νερό, ανορθολογισμός με ψευδοεπιστημονικό προσωπείο και με πολύ Μαυρογιαλουρισμό.

Τι συνέβη αμέσως μετά το πέρασμα του Δανιήλ; Η διαμόρφωση του εδάφους οδηγεί τα νερά ενός συγκεκριμένου τμήματος  της Δυτικο-Θεσσαλικής λεκάνης απορροής στον φυσικό τους αποθετήρα, ο οποίος όμως είχε καταργηθεί με την αποξήρανση της λίμνης το 1962. Η πλημμύρα μάλλον κατέστρεψε το αποστραγγιστικό δίκτυο, που διατηρούσε «στεγνά» τα εδάφη της αποξηραμένης περιοχής. Έτσι το νερό επέστρεψε εκεί που κατέληγε πριν την αποξήρανση του 1962. Επεκτάθηκε όμως και σε ευρύτερες περιοχές, πέρα από τα πριν το 1962 όρια της Κάρλας επειδή υπάρχει πλεόνασμα νερού που διαφεύγει τον Πηνειό. Ο Πηνειός αδυνατεί να κρατήσει όλο το νερό στην κοίτη του ή έστω στην πλημμυρική ζώνη του, εκτός των άλλων και επειδή οι παρεμβάσεις για αλλαγή χρήσης (μπαζώματα) έχουν στενέψει όχι μόνον την πλημμυρική ζώνη του, αλλά και την ίδια την κοίτη. 

Λύσεις που βραχυπρόθεσμα φαίνονται «ορθολογικές», «αποδοτικές», «αναπτυξιακές», όπως π.χ. φαινόταν η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας με τα μάτια της δεκαετίας του 1960, μακροπρόθεσμα αποδεικνύονται άκρως ανορθολογικές. Το δίλλημα είναι τώρα άν θα ανακατασκευαστεί το αποστραγγιστικό δίκτυο (με το αντίστοιχο κόστος) ή θα καταργηθεί οριστικά (φυσικά με απώλεια των τεχνητά δημιουργημένων καλλιεργήσιμων εκτάσεων, οι οποίες θα πρέπει να αντικατασταθούν με άλλες).

Εξίσου «στρατηγικά άτοπο» ήταν και το (ευτυχώς ματαιωμένο) εγχείρημα εκτροπής του Αχελώου, το οποίο φιλοδοξούσε να φέρει νερό «εκ των έξω» σε πεδιάδα - ενιαία λεκάνη απορροής ευεπίφορη σε πλημμύρες, αντί να εφαρμοστούν λύσεις βιώσιμης χρήσης των υδατικών αποθεμάτων της τεράστιας Θεσσαλικής λεκάνης απορροής. Η οποία έχει (στην πράξη) μία και μόνη τελική οδό εξόδου προς τη θάλασσα, τον Πηνειό μέσω Τεμπών και του Δέλτα του στην περιοχή Στομίου. 

Πρόκειται για ακόμη πιο τραγική ειρωνεία, που φωτίζεται από το σκοτεινό φώς τούτης της καταστροφής. Πριν μερικά χρόνια το ζήτημα ήταν άν θα εκτραπούν νερά του Αχελώου στη Θεσσαλική Πεδιάδα, με δεδομένο ότι για το ισχύον μοντέλο γεωργίας με τις συγκεκριμένες υδρόφιλες καλλιέργειες (πολύ καλαμπόκι, πολύ βαμβάκι) τα διαθέσιμα νερά για άρδευση που μπορούσαν να ληφθούν από ποτάμια του Θεσσαλικού Κάμπου, σύν από πηγές και γεωτρήσεις, ήταν ελλειμματικά. Και τώρα ο Θεσσαλικός Κάμπος σκεπάστηκε από τα νερά των δικών του ποταμών.

Στις εκβολές του Πηνειού, περιοχή Στομίου - Η λάσπη στη θάλασσα

Τα γεγονότα, όπως συμβαίνουν στον πραγματικό κόσμο, ίσως να γεννούν δεύτερες σκέψεις - λογικές σκέψεις - σε πολλούς. Ιδίως σε ανθρώπους που διαθέτουν ταυτόχρονα επιστημονικές γνώσεις και πολιτική σκέψη (όπως π.χ. ο κ. Μυλόπουλος).

Υπάρχουν όμως και οι περιπτώσεις από τις οποίες δεν περιμένεις δεύτερες λογικές σκέψεις. Ίσως ούτε λογικές σκέψεις γενικά.

Σκεφτείτε να είχε καταφέρει ο κ. Αγοραστός, ο πρώην, νυν και μελλοντικός εκλεκτός της ΝΔ για την θέση του Περιφερειάρχη Θεσσαλίας, να φέρει εν τω μεταξύ  στη Θεσσαλία και τα έξτρα νερά από τον Αχελώο, όπως επέμενε με πάθος μόλις οχτώ μήνες πριν φέρει ο Δανιήλ μέσα σε τρείς μέρες 660 χιλιοστά νερού στην Καρδίτσα και 470 στα Φάρσαλα. Δηλαδή, περισσότερο από όσο νερό πέφτει κατά μέσο όρο στη Λάρισα μέσα σε έναν ολόκληρο χρόνο (413 χιλιοστά) και περίπου όσο νερό πέφτει κατά μέσο όρο ετησίως στη Θεσσαλονίκη (460 χιλιοστά, βλ. meteo).
Και πού το είπε, σε τι εκδήλωση! Ανακατεύοντας μέχρι και τον Σεφέρη! Τον ποιητή, όχι το σεφέρι (του Μόσκοβου). Και ποιοί είχαν οργανώσει την περιβόητη εκδήλωση! Τέρατα και σημεία!
Επιμένει ο Αγοραστός: “Εκτροπή του Αχελώου τώρα” (11/12/2022)

  

ΙΙ. Δεν έχουν να αντιμετωπίσουν όλες οι χώρες της ΕΕ ίδιους κινδύνους δασικών πυρκαγιών. 

Ως αναλογία με το ΑΕΠ η Ελλάδα δαπάνησε για πυροπροστασία το ίδιο ποσοστό (0,3 % του ΑΕΠ) με την Τσεχία, Γερμανία, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ρουμανία, Φινλανδία και Νορβηγία. Άν εξαιρέσουμε σημαντικές περιοχές της Γαλλίας και της Ρουμανίας αρκετά «επικίνδυνες», ο κίνδυνος δασικών πυρκαγιών στην Τσεχία, στην Γερμανία και στο Λουξεμβούργο (πόσο μάλλον στην Φινλανδία και στην Νορβηγία) δεν καθόλου συγκρίσιμος με τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα.
Ας δούμε όμως και τα ποσοστά δαπάνης για  πυροπροστασία σε σύγκριση με το σύνολο δαπανών κεντρικής κυβέρνησης. Η ΕΕ ως σύνολο δαπανά το 0,5 %. Τα συμπεράσματα είναι εύγλωττα άν δούμε τί ποσοστό δαπανά η Ελλάδα και συγκριτικά οι άλλες χώρες της ΕΕ: Η Ελλάδα δαπανά για  πυροπροστασία αναπάντεχα ίδιο ποσοστό (0,6 %) του συνόλου δαπανών κεντρικής κυβέρνησης με το Λουξεμβούργο, τη Γερμανία, την Τσεχία και την Εσθονία (όλες εκ φύσεως σχετικά δασο-«πυρασφαλείς» χώρες), και αναμενόμενα ίδιο ποσοστό με την σχετικά «επικίνδυνη» Βουλγαρία. Η δε Ρουμανία με την εξαιρετική υπηρεσία δασοπυρόσβεσης τους ξεπερνά όλους, εκτός από την υπεράνω πάσης υποψίας Λιθουανία.
Αξίζει όμως να προσέξουμε «πόσο τόπο πιάνουν» στην πράξη τα χρήματα που δαπανά κάθε χώρα. Οι αριθμοί δείχνουν πόσο πιο αποτελεσματική σε σχέση με την Ελλάδα χρήση πόρων κάνουν πολύ «επικίνδυνες» χώρες όπως η Σλοβενία, η Κύπρος, η Ισπανία, η Κροατία, η Ιταλία.
Εν συντομία: Αν θέλουμε αξιόπιστη δασοπυροπροστασία, κατασταλτική αλλά και προληπτική, δει χρημάτων, πολλών χρημάτων. Ωστόσο, εκτός από τα χρήματα, χρειάζεται επίσης πολλή οργάνωση, πολλή συστηματικότητα, και πάρα πολύ πνεύμα προληπτικής αντιμετώπισης. Πόσο μάλλον σε εποχή προιούσας κλιματικής κατάρρευσης.

Αλλά ποιός τα σκέφτεται αυτά εν Ελλάδι; 

Εδώ μιλούν για κλιματική αλλαγή μόνον όταν είναι στην κυβέρνηση. Εδώ σχεδιάζουν ακόμη αντιπλημμυρικά έργα με κανόνες και προδιαγραφές πολύ περασμένων δεκαετιών.

Ο Ρουμάνος κλιματολόγος Mircea Duțu, υπό το σοκ της τεράστιας καταστροφής στη Δαδιά και στον λοιπό Νότιο Έβρο, μας υπενθύμισε λιτά και εύγλωττα πόσο έμπρακτα νοιάζεται το Ελληνικό κράτος και όλα τα κόμματά του για την ανθεκτικότητα:
«Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι, δυστυχώς, η Ελλάδα δεν συγκαταλέγεται στους επιφανείς φοιτητές της Ευρώπης και όλου του κόσμου όσον αφορά την προετοιμασία για να αντέξει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής». 

ΙΙΙ. Εν τω μεταξύ, ο δήμαρχος του Λονδίνου προειδοποιεί για συχνότερους καύσωνες, με θερμοκρασίες που θα φθάνουν μέχρι και 45 βαθμούς Κελσίου. Στο Λονδίνο.

Ο δήμαρχος της βρετανικής πρωτεύουσας Σαντίκ Καν, κατά τη διάρκεια συνόδου για το κλίμα στη Νέα Υόρκη, είπε ότι μια ενδιάμεση ανεξάρτητη έκθεση κλιματικής ανθεκτικότητας για το Λονδίνο διαπίστωσε ότι η βρετανική πρωτεύουσα θα μπορούσε να βιώσει πολλές ημέρες με 45 C «στο ορατό μέλλον», κατάσταση δυνητικά καταστροφική για βασικές λειτουργίες της πόλης. «Αυτό σημαίνει ότι το μετρό δεν είναι κατάλληλο για τον σκοπό του, σημαίνει ότι πολλά σπίτια είναι υπερβολικά ζεστά για να κατοικηθούν, γηροκομεία και σχολεία επίσης», είπε ο δήμαρχος του Λονδίνου. «Σημαίνει ότι πρέπει να προσαρμοστούμε στη νέα κατάσταση, να αντιμετωπίσουμε αυτές τις θερμοκρασίες τώρα. Ήρθε η ώρα για όσους καθυστερούν τη δράση να ξυπνήσουν, γιατί αυτό συμβαίνει τώρα. Συμβαίνει, δεν θα συμβεί αύριο».

Ο δήμαρχος της Αθήνας τι λέει επί του θέματος;
Ο δήμαρχος της Θεσσαλονίκης (άν υπάρχει);
Ξέρουμε με τι ασχολούνται εδώ και τέσσερα χρόνια, αλλά είναι καλό να αποφεύγονται οι άσεμνες εκφράσεις.

Μίμης Φωτόπουλος, ο αμίμητος, σε ώρα εγρήγορσης

Ενεργειακή μετάβαση, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ολιστική αντιμετώπιση, περιβαλλοντική και οικονομική

Η πραγματική ολιστική αντιμετώπιση δεν βλέπει την παραγωγή καθαρής ενέργειας απλά και μόνον μόνον ως ενεργειακό και οικολογικό θέμα. Αναπτύσσει συνέργειες με ποικίλους τομείς της οικονομίας και με δίκτυα κοινωνικών εξυπηρετήσεων, π.χ. μεταφορές, αστικός εξοπλισμός κλπ
Παράδειγμα συνέργειας: Δημόσιος οργανισμός που εκτελεί συγκοινωνιακό έργο, αναπτύσσει δικό του δίκτυο παραγωγης ενέργειας για δική του χρήση, με ταυτόχρονη πώληση της πλεονάζουσας ισχύος σε παρόχους ενέργειας. Στην περίπτωση της γερμανικής νομοθεσίας, αυτό δεν θεωρείται ούτε ως «αθέμιτος ανταγωνισμός» ούτε ως άλλη «οικονομική παράβαση», από αυτές που ανακαλύπτουν οι δικοί μας πολυμήχανοι κατασκευαστές ελληνικών νομικών πατεντών.

Το παραπάνω είναι αιολικό σύστημα στη Γερμανία, στην περιοχή Maerkisch Linden, το οποίο εγκατέστησε, κατέχει και διαχειρίζεται η γερμανική δημόσια εταιρεία σιδηροδρόμων Deutsche Bahn AG στη παραχωρημένη σε αυτήν λωρίδα εδάφους δεξιά και αριστερά της σιδηροδρομικής γραμμής. Παρέχει κατά προτεραιότητα ισχύ για να λειτουργεί το ίδιο το σιδηροδρομικό δίκτυο. Η τυχόν πλεονάζουσα ισχύς διοχετεύεται στο λοιπό δίκτυο προς γενική χρήση.
Το σύστημα αποτελείται από 20 ανεμογεννήτριες, καθεμία έχει μέγιστη ισχύ 1,5 ΜW. Από τη σιδηροδρομική γραμμή διέρχονται καθημερινά 6 συρμοί Intercity
Η δημοσίευση είναι της Greenpeace.

Γερμανία, βοσκότοπος αγελάδων - σε συνδυασμό με αιολικό πάρκο

Σε περιπτώσεις εγκατάστασης αιολικών συστημάτων, πολύ βασικό σημείο είναι η αποκατάσταση του τοπίου αμέσως μετά την εγκατάσταση των ανεμογεννητριών με συνέχιση των χρήσεων γής που υπήρχαν πριν την εγκατάσταση (π.χ. γεωργικές και κτηνοτροφικές χρήσεις, ή και δασικές εκμεταλλεύσεις που επιτρεπόταν πριν από την εγκατάσταση).
Αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις επιβάλλεται δια νόμου και εφαρμόζεται υποχρεωτικά, με αυστηρό έλεγχο, σε όλες τις κανονικές ευρωπαικές χώρες.
Στις νομοθετικές ρυθμίσεις, συνέχεια πριν και μετά την εγκατάσταση σημαίνει και εξασφάλιση συνέχειας στη «χρήση γης» ακόμη και από τους μη ανθρώπινους χρήστες, π.χ. από άγρια πουλιά και άγρια θηλαστικά. Αυτό εξασφαλίζεται με έρευνες επί του πεδίου και με πολύ λεπτομερείς και απαιτητικές περιβαλλοντικές μελέτες. Αυτά είναι αναγκαία προυπόθεση για την αδειοδότηση μιάς εγκατάστασης. 

Σε «κανονικές χώρες», βέβαια.

Συνύπαρξη ανεμογεννητριών με μη σταυλισμένη προβατοτροφία, Ολλανδία

Όταν τα πολιτικά ζώα αποφεύγουν την πολιτική συζήτηση, αρχίζει ο εκβαρβαρισμός

Στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, μετά την εκλογική ήττα, απέφυγαν να συζητήσουν πολιτικά. Εν όψει της ταραχώδους εκλογής νέου Προέδρου, άς αποπειραθούμε να σκεφτούμε πως θα μπορούσαν να συζητήσουν πρακτικά-πολιτικά, και μάλιστα για τα στοιχειώδη.
Όλοι οι ενεργά ή παθητικά συμμετέχοντες στο κόμμα αυτό, βλέπουν τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ ως κόμμα εξουσίας. Για το αύριο, σύντομα ή μή, κυβέρνηση θέλουν. Δηλαδή εξουσία. Αλλά ο διάολος χώνεται στις «λεπτομέρειες». Οι πραγματικές πολιτικές διαφορές (θα έπρεπε να) αφορούν πρωτίστως το «πώς θα έλθει ξανά στην εξουσία».
Από τους υποψήφιους με «κομματικό παρελθόν», ο κ. Νίκος Παππάς (στην πραγματικότητα και ο κ. Στέφανος Τζουμάκας), θέλουν κόμμα που συνενώνει εντός του όλο το λεγόμενο προοδευτικό-δημοκρατικό φάσμα. Στο μονοδιάστατο σύστημα πολιτικής γεωγραφίας Δεξιά-Κέντρο-Αριστερά (το γραμμικό μοντέλο πολιτικής θέσης με μια και μόνη «συντεταγμένη» έχει σήμερα πολύ μεγάλα προβλήματα αξιοπιστίας, αλλά δεν είναι ώρα να τα συζητήσουμε), το βεληνεκές του κόμματος (όπως σαφώς, με στρατηγική διαύγεια και με πολύ καθαρή πολιτική γλώσσα το περιέγραψε ο κ. Παππάς), αρχίζει από την Αριστερά, προχωρά πλησίστια στην λεγόμενη Κεντροαριστερά και επίσης αγκαλιάζει όλο το Κέντρο.
Αυτό το μοντέλο κόμματος έχει το προσόν να ταιριάζει με την μακροχρόνια ελληνική παράδοση διπολικού κομματικού συστήματος. Στην πράξη σημαίνει ότι ο μελλοντικός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ διεκδικεί μονοκομματική κυβέρνηση. Ταυτόχρονα, διεκδικεί και όλο τον πολιτικό-κοινωνικό χώρο στον οποίο αποβλέπει το ΠΑΣΟΚ-ΚΑ. Με τη «στρατηγική Παππά», η παράπλευρη σύγκρουση των δύο μεγαλύτερων κομμάτων της σημερινής αντιπολίτευσης είναι αναπόφευκτη και προγραμματισμένη.
Αλλά περίπου την ίδια στρατηγική προτείνει και ο κ. Κασσελάκης. Το είπε ανοιχτά, αναφέροντας το Δημοκρατικό Κόμμα των ΗΠΑ. Αυτό είναι το left-liberal, με την αμερικανική σημασία της λέξης liberal που έχει εντελώς διαφορετικό νόημα από το καθιερωμένο στην Ευρώπη.
Συμπέρασμα: Η σύμπλευση Παππά και Κασσελάκη είναι πολιτικά συνεπής. Στηρίζεται σε συγγενείς πολιτικές στρατηγικές. Είναι φυσικό επακόλουθο του πως βλέπουν την επάνοδο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην εξουσία, δηλαδή πως θα επιτευχθεί αυτό που ποθεί «ο λαός του ΣΥΡΙΖΑ».
Από την άλλη πλευρά, η στρατηγική πρόταση του κ. Τσακαλώτου είναι εξίσου διαυγής και σαφής με του κ. Παππά, αλλά κινείται σε άλλη κατεύθυνση. Ο κ. Τσακαλώτος προτείνει ένα κόμμα της δημοκρατικής Αριστεράς, με απεύθυνση και στον λεγόμενο κεντροαριστερό χώρο. Στην πράξη, πρόσβαση στην εξουσία σημαίνει στην περίπτωση αυτή συμμαχίες, συγκρότηση κυβερνητικού συνασπισμού, βλέπε π.χ. την Ισπανική περίπτωση PSOE και Sumar. Με τα σημερινά δεδομένα, σημαίνει κυβέρνηση δικομματικού συνασπισμού, δηλαδή ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ. Το μοντέλο αυτό τείνει σε πολυπολικό κομματικό σύστημα. Είναι σε σύγκρουση με την ελληνική πολιτική παράδοση, αλλά δεν προγραμματίζει αναπόφευκτη συγκρουσιακή σχέση με το άλλο μεγάλο κόμμα της αντιπολίτευσης.
Η στρατηγική πρόταση της κας Αχτσιόγλου είναι κάτι ενδιάμεσο με πολύ λιγότερες οξείες γωνίες (από την άποψη αυτή είναι η πιο «συνετή»), ωστόσο είναι πολύ πιο κοντά στην στρατηγική Τσακαλώτου. Οι ασάφειες της είναι σκόπιμες, όχι απόρροια στρατηγικής ανεπάρκειας. Η κ. Αχτσιόγλου θέλει να είναι συμπεριληπτική και το προσπαθεί «αφήνοντας πράγματα απ΄έξω», σκόπιμα, διότι γνωρίζει την κατάσταση πνευμάτων του «κομματικού λαού». Συμπέρασμα: Η σύμπλευση Αχτσιόγλου και Τσακαλώτου είναι επίσης πολιτικά συνεπής, έχει συνοχή και εντιμότητα.
Το δύσκολο πρόβλημα είναι στη μεγάλη ενδοκομματική «εικόνα»: Ο κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ, ο «κομματικός λαός» έχει πολιτικά διαπαιδαγωγηθεί έτσι την τελευταία δεκαετία, ώστε σε μεγάλη πλειοψηφία προτιμά αυθόρμητα την πρώτη στρατηγική (Παππά-Κασσελάκη), έστω και χωρίς να εμβαθύνει στις ενοχλητικές «λεπτομέρειες». Αυτό, μαζί με τον «θυμό» (για τον οποίο δεν θα συζητήσουμε εδώ), μαζί και με το «αβαντάζ του νέου», μαζί και με τη λάμψη της «καταδρομικής επιχείρησης» που έφερε τον κ. Κασσελάκη και τον έκανε διεκδικητή της αρχηγίας, οδήγησε στο αποτέλεσμα του πρώτου γύρου. Καθόλου απρόοπτο, όχι έκπληξη, για όσους είχαν μάτια.
Με δεδομένη την τέτοια κεκτημένη νοοτροπία του «κομματικού λαού», ακόμη και άν τελικά εκλεγεί η κα Αχτσιόγλου, ακόμη και άν ήταν δυνατό να εκλεγεί ο κ. Τσακαλώτος, η νέα κομματική ηγεσία θα είναι στην πράξη όμηρος νοοτροπιών και πολιτικών επιθυμιών στις οποίες δεν πιστεύει η ίδια (ούτε βέβαια ο κ. Τσακαλώτος), στο βαθμό που σκέφτεται στρατηγικά. 

Είναι το ίδιο αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε επί δεκαετίες, όσοι πολίτες εκτός κομμάτων νοιώθουμε άβολα και δυσάρεστα με το ελληνικό κομματικό σύστημα και τον ελληνικό πολιτικό διπολισμό.
Ούτως ή άλλως, είτε με εκλογή Αχτσιόγλου είτε με εκλογή Κασσελάκη, δεν θα αλλάξει η «μεγάλη εικόνα, τόσο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, όσο και κυρίως του όλου ελληνικού κομματικού συστήματος και των προοπτικών του για το ορατό μέλλον. 

Ο εναπομένων κόσμος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θέλει σήμερα (και θα θέλει στο ορατό μέλλον) επιστροφή στην εξουσία, και μάλιστα με πλειοψηφία αυτοδύναμη. Το πρακτικό πρόβλημα είναι φανερό. Για κάτι τέτοιο χρειάζεται να πεισθούν πολιτικά και άλλοι πολλοί, που σήμερα δεν εμπιστεύονται καθόλου το κόμμα αυτό. Όμως η σημερινή πραγματικότητα στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τον κάνει ακόμη πιο απωθητικό για πολίτες που δεν είναι τώρα οπαδοί του.
Ούτε μια διάσπαση θα φέρει κάτι σημαντικό στο πρακτικό ζήτημα. Μάλλον θα φέρει μεγαλύτερη θολούρα με το αυτοκαταστροφικό της μένος. Γιατί προς το παρόν δεν φαίνεται να υπάρχει κοινωνική δυναμική για κάτι άλλο, καλύτερο προγραμματικά.
Για τους ρεαλιστές, «συνετή λύση» είναι μια καθόλου ελκυστική λύση: «Κλείνω τη μύτη μου» και συνεχίζω στον «σκοτεινό δρόμο». Μολονότι «εκεί μέσα δεν μυρίζει ωραία», μολονότι δεν φαίνεται φως στο βάθος του τούνελ, αυτή η λύση φαίνεται η λιγότερο καταστροφική.

Ας συνυπολογίσουμε όμως και κάτι άλλο. Εκείνο το εύσχημα ειρωνικό μεν, πολυσήμαντο δε απόφθεγμα, για την «Αριστερά που μας έλαχε» (του Άγγελου Ελεφάντη), όταν ειπώθηκε, δεν αξιολογήθηκε όπως του άξιζε. Θα ήταν βέβαια ματαιοπονία κάθε προσδοκία να εκτιμηθεί από τους ένθεν και εκείθεν πολιτικολογούντες και δημοσιολογούντες που ξοδεύουν τώρα τα τελευταία ρέστα του λαϊκισμού τους και του ηθικο-πολιτικού μηδενισμού τους, τρώγοντας τις σάρκες τους. Όμως, σε όλη τη δεκαετία του 2010, η φράση εκείνη απωθήθηκε εντελώς και από τους ίδιους αλλά και από πολύ πιο «αρμόδιους». 

Από αμνημονεύτων χρόνων ξέρουμε ότι όποιος ουρεί στη θάλασσα, το ξαναβρίσκει στο αλάτι. Δυστυχώς, δεν καταλαβαινόμαστε ούτε τώρα.

Γ. Ρ.

«Δικαιωματιστές» και αντικαπιταλιστές του 20ού Αιώνα στη χώρα της Φαιδράς Πορτοκαλέας

Η πραγματικότητα άλλαξε και συνεχώς αλλάζει. Για όσους δεν το εμπέδωσαν, ο Εικοστός Αιώνας  έχει παρέλθει προ πολλού. Διανύουμε ήδη την τρίτη δεκαετία του Εικοστού Πρώτου.

Αλλά αντί αυτό να μας προβληματίζει, μας ζάλισε σαν κοτόπουλα.
Δεν μας απασχολεί τι είναι έγκυρο, τι δεν είναι. Τι είναι σημαντικό, τι ασήμαντο. Τι είναι σημερινό και τι χθεσινό, άρα δεν ισχύει πια. Στην Ελλάδα, και όχι μόνον, ασχολούμαστε αδιάκριτα με ό,τι διεκδικεί εγκυρότητα και σημασία, χωρίς να ελέγχουμε τα επιχειρήματα του διεκδικούντος. Anything goes.
Το ίδιο ισχύει και για την δημόσια ενασχόληση όχι με τις ίδιες τις γνώμες και ιδέες, αλλά κυρίως και εμμονικά με πρόσωπα, με τα λεγόμενα επώνυμα. Π.χ. με την κ. Σώτη Τριανταφύλλου. Όμως δεν φταίει η κ. Τριανταφύλλου, άν ασχολούνται μαζί της άνθρωποι βαθιά χωμένοι στην πολιτική και στις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις. Ακόμη και με αφορμή δηλώσεις της για τις Δημοτικές εκλογές. Συγγραφέας είναι, κυρίως. Και γράφει καλή λογοτεχνία. Τα άλλα είναι χόμπυ. Και σίγουρα δεν είναι δρώσα πολιτικός ούτε πολιτικός επιστήμων.

Ούτε φταίνε αποκλειστικά και μόνον εκείνοι οι πολιτικοί σχολιαστές («δικαιωματιστές», ή άλλοι όπως εν προκειμένω ο κ. Σιακαντάρης), που ασχολούνται μαζί της τόσο πολύ, λές και η κ. Τριανταφύλλου είναι πολιτική επιστήμων ισάξια του Γιαν Βέρνερ Μύλλερ, μπορεί και της Χάννα Άρεντ, ή δρώσα πολιτικός που χτυπάει στα ίσια την Ανναλένα Μπέρμποκ, μπορεί όμως και τον Φράνκλιν Ρούζβελτ. 

Φταίνε εξίσου και οι «άλλοι», οι έχοντες θεωρητικό οπτικό πεδίο που φθάνει το πολύ μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα (ούτε καν τις ...πιο τελευταίες).

Καλός και ενδιαφέρων στην εποχή του ήταν ο Perry Anderson, ο οποίος επιχείρησε να εξερευνήσει τον (κατά τη δική του ορολογία) «Δυτικό Μαρξισμό». Ακόμη πιο ενδιαφέροντες, οι πιο διαχρονικοί και πιο κλασικοί όπως οι Λούκατς, Αντόρνο, Μαρκούζε, Ντελα Βόλπε, Σαρτρ, Λεφέβρ, Γκολντμάν. Και δεν θα πετάξουμε στον κάλαθο των αχρήστων ούτε τους Πλεχάνωφ, Λένιν, Τρότσκι, Όττο Μπάουερ και Σία, πόσο μάλλον την «καλλίστην και χρησιμωτάτην», την Ρόζα.

Ωστόσο, όλοι αυτοί, οσοδήποτε σοφοί, είχαν ως αντικείμενο μελέτης άλλες κοινωνίες. Όχι τις σημερινές. Κοινωνίες χωρίς υπολογιστές, χωρίς νεοφιλελεύθερη στροφή (μερικοί δεν πρόλαβαν να γνωρίσουν ούτε καν το κράτος πρόνοιας, ούτε τις «μαζικές δημοκρατίες»). 

Η πρώτη υπο-κατηγορία, οι νεότεροι, π.χ. από τον Λούκατς μέχρι τον Σαρτρ, γνώρισαν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά μετά το 1945 έζησαν σε κοινωνίες στις οποίες ήταν αδιανόητοι νέοι πόλεμοι εντός της ηπείρου μας.

Last but not least, όλοι αυτοί έζησαν σε κοινωνίες στις οποίες ήταν άγνωστοι όροι η κλιματική αλλαγή και κρίση, ίσως άγνωστη λέξη η ίδια η διακινδύνευση.
Εν τω μεταξύ, εμείς εδώ στη χώρα της φαιδράς και «εδώ στο Νότο», προσπεράσαμε σχεδόν αδιάφορα τους επόμενους μεγάλους θεωρητικούς σταθμούς, τους λίγο πριν και λίγο μετά την αλλαγή χιλιετηρίδας, όπως είναι τα έργα του Ζίγκμουντ Μπάουμαν («ρευστές κοινωνίες») ή του Γιούργκεν Χάμπερμας («αποικισμός του βιόκοσμου από το σύστημα, δηλαδή από την οικονομία και την πολιτική»), προσπεράσαμε σηκώνοντας τον αριστερό ώμο τον πρόωρα χαμένο Ούλριχ Μπεκ («κοινωνία της διακινδυνευσης», «δεύτερη» ή «αναστοχαστική νεωτερικότητα») και αφήσαμε βλακωδώς στα αζήτητα ολόκληρες τρίτη και τέταρτη «γενιά» της Κριτικής Θεωρίας.

Είναι πολλές οι συνέχειες που χάσαμε!

Φταίνε λοιπόν εξίσου και εκείνοι που ψάχνουν στο μπαούλο με τον σκώρο και με τα σκωροφαγωμένα,  να βρούν ελιξήριο νεότητος για το θεωρητικό τους σύμπαν. Όλοι όσοι έχουν μείνει στον Λούκατς, στον Σαρτρ και στον Πέρρυ Άντερσον, αλλά εν έτει 2023 αγνοούν ή παραβλέπουν ακόμη και τους Μπάουμαν, Χάμπερμας και Μπεκ. Αυτοί συνεργούν τα μέγιστα στο να συντηρείται μια τέτοια μεταλλαγμένη «αριστερή» δημόσια σφαίρα, που αντιδρά στα «προκλητικά» ερεθίσματα όπως τα σκυλάκια του Παβλόφ στο τυράκι.

Ωστόσο, και οι πρώτοι και οι δεύτεροι συμπίπτουν σε μια παράλειψη: Αμφότεροι παραβλέπουν αυτά που μας διδάσκουν οι φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά, που όσο κι άν αυταπατώμαστε, δεν χωρίζονται με σινικά τείχη από τις κοινωνικές επιστήμες. Δεν υπάρχουν κοινωνίες που δεν μορφοποιούνται από τις ανταλλαγές ύλης και ενέργειας.
Εν τω μεταξύ πλημμύρισε όλη η Θεσσαλία και κάηκε ο μισός νομός Έβρου.

Τι να μας πουν γι' αυτά είτε ο Πέρρυ Άντερσον, ο Πλεχάνωφ, ο Λένιν και ο Τρότσκι, είτε η κ. Τριανταφύλλου; Με τί αντίπαλα επιχειρήματα να αντιπαρατεθούν γι αυτά τα θέματα οι «δικαιωματιστές», δηλαδή είτε κατοικίδιοι, είτε άγριοι, είτε εξαγριωμένοι αριστεροί, αλλά πάντως όλοι όμηροι της φιλελεύθερης βιοθεωρίας, με τους «μελετητητές των νόμων κίνησης του καπιταλισμού» της πρώτης εικοσαετίας του 20ού Αιώνα;
Τα πάντα ρει. Αλλά από την άλλη πλευρά, όσο και άν ρει, δεν είναι έγκυρο (ή δεν είναι πιά έγκυρο) ο,τιδήποτε διεκδικεί (ή συνεχίζει να διεκδικεί) εγκυρότητα.

Γ. Ρ. 

Αγώνες για αναγνώριση σε εποχή κρίσης και αποτυχίας: Σε ποιους αναγνωρίζονται αξίες και δικαιώματα; Τί λογής αξίες, ποια δικαιώματα;

 

Οικονομία, τρόποι ζωής και κριτική του καπιταλισμού. Δομές και πράξις στην Κριτική Θεωρία  

Από το φιλμ Χάος, των Αδελφών Ταβιάνι

Ζουν ανάμεσά μας !

Μεγαλώνει η δυσαρέσκεια: Αποδοκιμασία για την κυβέρνηση δείχνει δημοσκόπηση (της Metron Analysis, 13/9/2023). Αυτό γράφουν οι τίτλοι αντικυβερνητικών εφημερίδων. Και κάνουν πως δεν βλέπουν τον ελέφαντα που βολτάρει στο σαλόνι.

Τι λένε οι αριθμοί της εν λόγω δημοσκόπησης;

Μόνον 4 % των απαντώντων βλέπει ως πρόβλημα το πολιτικό (εννοούν το κομματικό) σύστημα της χώρας. Ποιάς χώρας; Της χώρας με διαχρονικά διπολικό κομματικό σύστημα,  επιβαρυμένου τώρα και με διπολική διαταραχή. Έχουμε πάντα διπολικό κομματικό σύστημα, αλλά προσφάτως χωρίς δεύτερο πόλο!
Και μόνον 9 % των απαντώντων βλέπει ως πρόβλημα τις «φυσικές καταστροφές». Εννοείται ότι η λέξη «ανθρωπογενείς», ως ακριβέστερος προσδιορισμός των συγκεκριμένων φυσικών καταστροφών που συμβαίνουν εν έτει 2023 στην Ελλάδα, δεν είναι trendy στη χώρα τούτη.
Και μόνον το 13 % των απαντώντων βλέπει ως πρόβλημα «την οικονομία». Aυτό, στη χώρα της ΕΕ με το μεγαλύτερο έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο ποσοστιαία ως προς το ΑΕΠ.
Και μόνον 15 % των απαντώντων βλέπουν ανεπάρκεια της κυβέρνησης. Τι θέλει να πει ο δημοσκοπούμενος συλλογικός ποιητής; Κάτι απλό: Ανεπαρκής γίνεται μια κυβέρνηση μόνον όταν καταφέρει να κάνει «Λιβύη» το «μαγαζί» που διαχειρίζεται ως κυβέρνηση. Ή ως επιτελείο, όπως προτιμά η σημερινή στη δική της ορολογία.
Και ως κερασάκι στην τούρτα, μόνον ένα 29 % των απαντώντων βλέπει ως πρόβλημα την ακρίβεια. Προφανώς τα 71 % δεν πάνε σε μαγαζιά να ψωνίσουν. Τρώνε μόνον οπωρολαχανικά από τον οικογενειακό κήπο. Και αυγά από το κοτέτσι τους.
Δύο τινά μπορεί να συμβαίνουν: Ή κάτι δεν πάει καλά με τη λογική δομή του ερωτηματολογίου, ίσως και με τα μαθηματικά των δημοσκόπων. Ή κάτι δεν πάει καλά με τη θωράκιση της χώρας από εξωγήινες διεισδύσεις και με τα μέτρα που λαμβάνονται για την αναγκαία εξαίρεση από δημόσιες δραστηριότητες (π.χ. από συμμετοχή σε δημοσκοπήσεις) των ζόμπι και των λοιπών abnormal όντων. 

Σoκ και δέος άν τυχόν τα μαθηματικά και η λογική δομή των ερωτήσεων είναι εντάξει: Τότε, κατά λογική συνέπεια, αυτά τα αριθμητικά υπόλοιπα, τα 96 %, 91 %, 87 % και 71 % προέρχονται από ερωτηθέντα όντα, παράξενα και ωραία, που ζουν ανάμεσά μας. Και μάλιστα ζουν ως συμπολίτες μας! 

Γ.Ρ.